ládan mahakomasaaris ságakkaara: lákaavee ðuxtha þrikooNaya

væsikiLi ður‌ghan‌ðhaya nohoþ lovin ekek ek ðeyakata samaþ noviima

maariyoo pereeraa visin lákaaveb adaviyata ságakkaara maaþûkaava yataþee liyana laða lipiyak kiyavuu pasu mema satahana liviimata mata siþunee eya lákaavee ðuxta þrikooNayata aðaala kaðima uðaaharaNayak vana nisaaya. vizeexayen 1978 ta pasu vaságaþayak lesa boovii æþi ðuxta þrikooNaya yanu -nilaðhaariyaa-ðeezapaalakayaa-en jii oo kaarayaa- yana þun kotasa ekaþuva lákaavee karagena yana ðuuxaNa haa vinaazayaya. kumaar ságakkaaraþ mee ugulata asuveeviða?

kudaa kaalayeeðii kaÐuru boola haa polpiþi bæt valin vela ayinee krikat gæsuvaata vadaa ehaata yaamata nohækivuu maa æmerikaaveeðiitaþ vadaa lákaavee kriidakayin aða ðhanapaþiyan vii sitinavaa pamaNak nova iita aðaala aayaþana haa nilaðhaariinða ðhanaya haa balaya labaagena æþi sæti vimaþiyen balaa sitimi. eka aþakin meya puðumayata karuNak novannee araabi kuvaayit gevalvala kakkussi seeðiimata haa dubaayi paaraval aþugææmata yana minisungee lee ðahadiyen, salli valin, lákaavee rakxaa eejanþalaa haa aaNduvee rakxaa nilaðhaariin væjaBena aakaaraya nisaaya. ee sallivalin ðeezapaalana balayata samban‌ðha suLu kotasak joli karamin sitii. nil koLa raþu hoo yahapaalana, hora paalana venasak mehilaa næþa.

maariyoogee lipiyen ságakkaarata ðun avavaaðaya nam ðeezapaalakayanta gæævii þamangee cariþaya vinaazakara nogannaa lesaya. miita pakxava haa vipakxava paathakayin aðahas ðakvaa þibuNi. mevæni maaþûkaavakin apata igenagaþahæki ðee bohooya. iita pera saÐahan kalayuþu ðeyak nam janaaðhipaþi siriseena mahaþaagee ðura ðiga siþaa nobalaa gannaa kxaNika þiiraNa gænaya. krikat gæsiima haa ígiris kaþaa kiriima ládan væni þænaka þaanaapaþikamakata suðusukamak novee. mevæni þiiraNa gæna praþhamayen prasiððhiyee eLikiriimaða nusuðusuya. jaaþika giiya ðemaLen gæyiimee siððhiyeeðiiða eþumaa siþaa nobalaa manoo ganeezangee illiimata hituvanama ekaGaviya. ðemaLa bhaaxaavata sáskûþa kalavam nisaaþ maaþaa yana vacanaya síhala vacanayak novana nisaaþ, þaanþeyi yana ðemaLa vacanaya venuvata namoo namoo maaþaa yana vacanayama ðigatama þabaa gannata hækibava ee gæna soyaa vimasaa balaa þiiraNayak gannata siþuvaa nam eþumaata penii yanavaa noveeða? mulinma maaþaa venuvata þaanþeyi aaruudha kalee yam maaksvaaðii hoo krisþiyaani pedaral kaLu suððek viya yuþuya.

mágala samaraviiragee viðeeza amaaþyaázayee seevakayek viima haa krikat gæsiima aþara venasa vannee ságakkaaragee keenðarayee eeraaxtakayak þibiima viya yuþuya. næþnam haþa paas sajiin vaas væni horek viðeeza seevaava baarava nositiima viya hækiya. oksfard aacaariyek æmaþi paraDælak noviima viya hækiya. eheþ ságakkaara amaaruvee vætenavita beeraagannata janaaðhipaþiþumaata hækiveeða yannaða sækayaki. kesee veþaþ mema ságakkaara siððhiyen elivana karuNak nam lákaa raajya seevaya mona þaram ðurata ðeezapaalana balapææmata yatavii þibeeða yannaya. kisi læjjaa bayak (buððhaagamee hiri oþþappa) næþiva evæni ofar ekak ratee janaaðhipaþi visin karannee  ee nisaa noveeða? maha bæ´kuvata kabraal ðæmiima, maheenðran ðæmiima, pii bii jayasunðarata nævaþa bhaaNdaagaaraya baaraðiima  prasiððha uðaaharaNaya.  mee maGin eevaayee kaalayak sita innaa yahapaþ aváka nilaðhaariinþula æþivana kaLakiriima koþaramða? mee hæra mevæni yarsmen laa ratata karana haaniyaða suLupatu novee. þaruNa nilaðhaariyek vazayen raajya sásþhaavaka sitiyaðii siðuvuu mevæni haani mata hoÐin maþakaya

maa laGaðii lákaavata giya vita asannata læbuNa ek rasavaþ kaþaavak meseeya.  pari paalana seevaa vibhaagaya paasvii aLuþa baÐavaagaþ nilaðhaariinta jyextha nilaðhaariin ðena puhuNu kiriimee paathamaalavalaðii ek nilaðhaariyek eekaakaariiva hæma avuruððeeðiima ðena avavaaðaya meseeya. eya idam kacceeri haa samban‌ðhaya. manþrii ðeezapaalakayaa idam katti beðiimee ðii muðunaa lesa hæsiree. ohu eya bhaara nilaðhaariyaata kiyana kaþaavak nam, "mahaþþaya, mahaþþayaþ onna oya kæællakata nama ðaagannako" kiyaaya. ara puhuNuva ðena nilaðhaariyaagee avavaaðaya nam mee manþrii ugulata asu novana lesaya. kææðara kamata esee nama ðaagaþ nilaðhaariin saðaakaalikavama manþriigee girayata asuvuNu puvak gediyak vee. manþrii kiyana oonææma balu vædak kiriimata ohuta siðuvee. loku rabar idam aaðiya kææli valata kadaa vikuNana brookarlaaða mesee nilaðhaariinta laabeta idam kæbællak ðii raajya ázayee niiþi riiþi valin ena pramaaða kiriim valakvaa gannaa hæti esee idamak gaþ magee yaaLuvek mata kivveeya.

mee aakaarayata raajya seevaya pirihiima þaðinma aarambhavuuyee 1964 ðii sama samaaja kaarayin misis bii samaGa sabhaaga aaNduvak haðaagaþ pasuvaya. filiks dayas jayaa paþiraNa nam kuruNæægala ðeezapaalakayaava suprim koot nadukaarayek kalee mee kaalayeemaya. ðæn yahapaalana baNa ðeezanaakarana aðhikaraNa æmaþi filiksgee leekamvuu nihaal jayavikramata nadukaarayingee issaraha peeliyen pasu pasa aasanayakata yannata aga vinisuru niyooga kaleeða mee kaalayeeya. maha bæ´kuvee maaNdalika rakxaaval illana aarþhika viðyaa gaurava upaaðhiðhaariintaþ gamee manþriigen liyumak gena ennata niyama kalee maaksvaaðii haa nil sabhaaga kaalayeeya. pasuva koLa evunða eya uparima lesa paavicci kaleeya. dii bii ayi es sirivarðhana væni apakxapaaþa aváka nilaðhaariin lesa kalin nam ðæruu aya pavaa yuu en pii pakxa læyisþu anuva paripaalana nilaðhaariinta venaskam kaleeya.

aða raajya seevaya ballaatama gos æþa. mee parihaaniya patan gaþ hæti pakxa maaru kiriimee pappaa kenek vuu ronii ða mæl kala kaþaavakin pæhæðilivee. paraNa sivil seevaa vibhaagayen paasvuu ohu paanaðuree bas kompæni ayiþikaru liyoo pranaanðugee ekama ðaruvaa (ðuva) kasaaða bænÐeeya. sivil seevaya ohugee maamanditaþ biriÐataþ otunnak vagee ðeyak viya. ðisaapaþilaa væni ayata respekt ekak balayak þibiNa. nilaðhaariingee balaya næþiva hampada manþriilaa balavaþun vena bava, ovun ðisaapaþilaata oodar ðennata yana bava, rata venasvemin yana bava kalþiyaa vatahaagaþ ronii sivil seevayen asva ðeezapaalanayata eemata siþuveeya. eheþ ohugee ðhanavaþ biriÐa ohuta iita idaðunnee næþa. manþriilaa kerumanvii nilaðhaariyaa sokkan vemin yana bava anþimeeðii biriÐataða þeerum giyeeya. roniita keþaram saþutak aaveeða kiyaþoþ ohu vizraama vætupaþ epaa kiyaa raajya seevayen asviya. ðeezapaalanaya roniita loku seevayak kaleeya.

samûðhi haa graama seevaka þanaþuruvala seevaya ðesa balanavita siþennee ee rakxaaval æþikara æþþee mahajanayaata seevaya kiriimata nova yam pirisakata rakxaaval sæpayiimata nisaaya vageeya. aðhyaapana amaaþyaázayee nilaðhaariinta kaðima niiþiyak æþa. ehi nilaðhaariyekuta koLaBata maaruvak læbuNoþ koLaBa loku iskooLayakata ohugee ðaruvan ðamaa gaþa hækiya.  uðaaharaNayak vazayen raajakiiya viðyaalayee panþiyaka ida næþnam aLuþin putuvak haa desk ekak ðamaa hoo lamayaava ganii! mesee ee kaalayee vuvaða varaprasaaðalaþ panþiyata hæmavitama malla kareeya. maa ðannaa ayekugee biriÐata puþþalamee (ðuxkara palaaþaka) sita koLaBata guru maaruvak gæniimata avazyaviya. ee saÐahaa ohu ekala þibuu raajya seevaa komxamee saamaajikayekuvuu paanaðuree upaali ðiyes mahaþaa hamuvuyee venaþ keneku maGin ya.  mee gæna upaali ðiyes kiyaa þibennee esee hamuviima nisaa yam siðuviya hækivuu asaaðhaaraNayak valakvaa gaþa hækivana bavaya. maaruva læbuNeeya!

nilaðhaariingee asaaðhaaraNa kriyaa valata viruððhava ðeezapaalakayaa mæðihaþ‌viima prajaaþanþravaaðayee lakxaNayaki. æmerikaavee meya niþarama siðuvee. eheþ lákaavee men aaNdu venasviimaþ samaGa raajya seevayee haraya, aratuva, praþipaþþiya venasviimak batahira ratavala siðunovee. uðaaharaNayak vazayen lákaava gæna æþi æmerikan hoo égalanþa praþipaþþi muulaðharma ðeezapaalakayaa venasviima samaGa venas novee. iiriyagolla mahaþaaaðhyaapana æmaþiva sitiyaðii siðuvu ðeyak meseeya. gææNu treenin koleej prinsipal þanaþurata noþeeruNu kenek æmaþiva venaþ nilaðhaariyekugee magin hamuviya.  æya þunvana þænata aa kenaaya. rakxaava ðii þibennee ðevana þænata aa ayataya. aðaala ihala nilaðhaariin kæÐavaa æmaþi vimasuvee palaveni þænata aa ekkenaata paþ‌viima nuðunnee æyi kiyaaya. þaþparavuu nilaðhaariin aþarin ekek kiya sitiyee, "sar, xii is xort" yanuveni (æya kotayi). vimaþiyen þarahen pipuruu  æmaþi kææ gæsuvee "þamuselaa mee aya þoorannee hæmanennaða?" kiyaaya. ee vanavitaþ væraði paþ‌viima ðii hamaara nisaa æmaþita kala hæki ðeyak noviiya.

ðuxta þrikooNayee ðeezapaalakayin gæna mehiðii liyannata ida næþa. kivayuþu vizeexayen 1978 ta pasu lákaava vinaaza kalee mee hæþþa bava pamaNaya. ovunma ee bava piLigæniimaþ eheþ iita visaÐumak noðiimaþ ratee puðuma avaasanaavak noveeða? bayilaa síðu gaayaka sunil pereeraa kiyana aakaarayata þaman noðannaa bava noðannaa pirisak paarlimeenþuvee, palaaþ sabhaa nam suðu aliyaagee haa praaðeeziiya sabhaavala balaya allaagena horakamin, ðuuxaNayen rajakarayi. manþriin 225 n 100 kata vadaa oo leval vaþ paas næþa. moodayin ðeezapaalanayata nogaavana lesa æristootal kiyaa æþa. mee horun ræLa nisaa kosol rajaþumaa ðutu siina ðaa sæya aða sæbæævii næðða?

ðuxta þrikooNayee dolar kaakkan vana en jii oo kaarayinta ðæn 2015 janavaarivalata pasuva iþaa hoÐa kalak labaa æþa. prabhaakarangee kaalayee uþuree siti en jii oo kaarayin ee palaaþata kisi yahapaþak nokara salli gasaa kaa æþi bava elivunee yuððha hamuðaava ee praðeeza allaagaþ pasuvaya. en jii oo valata salliðiima pitarataval aarambhakalee aaNduvalata ðena salli ðeezapaalakayin horakam karagannaa nisaaya. ðæn ee visaÐumama praznaya vii æþa.

suðussaata suðusu þæna læbena kramayak ðeezapaalana viplavayakin þorava lákaavata læbeeða? kaaryyaala piyungee sita ratee agavinisuru ðakvaama mee venasa siðuviyayuþu noveeða? rajayee rakxaavalata þeeriimeeðii ðeezapaalakayaata siyeeta vissaka kootaa ekakðii iþiri asuuva loþaræyi æða ðiya yuþuya. purappaadu æþþee 50 k nam þanaþurata suðusukam læbuu hæmooma loþaræy‌yata ðæmiya yuþuya. ðeezapaalakayaagee læyisþuva vunaþ avama suðusukam æþi ayagen viya yuþuya. mee maGin ðeezapaalakayaa nisaa miyagiya kenekugee pavulee ayekuta rakxaavak ðiima væni ðeyakata idak læbee. jana sabhaa kramaya maGin paripaalanaya hækiþaak gamatama ðiimen raajya seevayata vinaya haa kaaryakxamaþaavaya labaa ðiya hækiya.

ðæn pavaþina kramaya anuva ratata siðuvana ðee gæna saþya kaþaavak meseeya. meya kiyapu magee yaaLu iþaa ihala nilaðhaariyaa manþrii kenek samaGa ek paasælakata giyeeya. paasæl vaþþata adiya þibba mohoþee sitama ovunva piLigaþþee aðhika væsikiLi ður‌gan‌ðhayakin ya. mee gæna manþrii viðuhalpaþigen æsuuvita ohu kiivee ee saÐahaa innaa kamkaruvaa ee leval paas nisaa væsikiLiya pirisiðu kiriima praþikxeepa karaNa bavaya (manþriigee minihaa nisaa ohuta viruððhava vinayaanukuulava kriyaakiriimata viðuhalpaþi baya bava nilaðhaariyaa kalþiyaama ðæna sitiyeeya). "haa haa ov mee gæna nam maaþ varaðakaruvek, mama ohuva mee kamkaru rakxaavata evvee venaþ suðusu rakxaavak enaþek mee rakxaava karagena innaa lesayi. eeþ ohu ohugee mee rakxaava harihæti nokarana bava maa ðæna sitiyee nææ" kiyaa manþrii kiyaa sitiyee ya.

paasælee lamayin haa avata gamee minisun manþriigee haa viðuhalpaþigee varaðata vanðigevannee æyi. mee þun ðenaatama padi gevannee gæmiyan noveeða? ekkoo manþrii næþnam viðuhalpaþi ee væsikiLiya pirisiðu kala yuþu noveeða?  magee mee kaþaava vizvaasakarannee næþnam koLaBa innaa kenek guvan viðuli sásþhaava asala æþi paripaalana nilaðhaariin puhuNu karaNa maðhyasþhaanayata gos balanna. ratee ðisaapaþilaa, ihala nilaðhaariin puhuNuvata ena mee bildima væsikiLi gaÐen væsii æþa.  æmerikaavee sita gos mama eya vinÐemi. mee rasa koLaBa saukhya aamaaþyaázayee bildimeeðiiða bhukþiviÐiimata læbuNi. lákaavee manþriinta moLayak haa nilaðhaariinta naas ða næþibava min þahavuruvee.

canðrasiri vijayavikrama
29-08-2015

palaaþ navaya venuvata gáGaa nimna haþak

þirasara sávar‌ðhanaya (parisaraya-aarþhikaya-samaajaya), sáhiÐiyaava haa saubhaagyayen piri eekiiya raajyayak vazayen síhalee namæþi apa mavbima rækagaþa hækkee, 1832 ðii aarambhavuu palaaþ navayee kûþima beðiima ahoosikara, mee ðivayina, parisara nir‌Naayaka anuva bhuumi siimaa haÐunaagaþ, graama seevaa nilaðhaarii eekaka (jana sabhaa) valin samanviþa, gáGaa nimna haþakata beðiimen ya. meya síhala mahajanaþaavata penvaaðiima apee aramuNaya. janaþaava balavaþ vannee ðæNuma haa ðækuma harahaaya. paraNa kramaveeða aþahæra aLuþ magak gæniimen þis avuruðu yuððhaya jayagaþ ayuru, ratata saamaya haa saþuta ðinaa gaþa hækivannee, aLuþ magak-- bauððha maðhyama praþipaðaa maargaya -- anugamanaya kiriimen ya. hari maga eyaya.

ekamuþu visin evuu boðu bala seenaava samaGa hiru tiivii saLakuNa væda satahanee viidiyoova

ekamuþu kiyana namin apata mee iimeel evannee kalakata pera landan valaðii mata muna gæsunu heeraþ mahaþaayi.  ohu ðæn jiivaþ‌vannee oostreeliyaaveeya. ohu dubaayi siti kaalayee sitama rata ðæya venuven kæpavii seevaya kala keneki. sooma haamuðuruvanta iþaa laGin sita upakaara kala keneki. sooma haamuðuruvan rusiyaavata yaama valakvannata anþimama mohoþee pavaa unvahanseeta lákaavata telifoon paNivuda ðun keneki. ohu jçaanasaara haamuðuruvangeeða hiþavaþeki.

ekamuþu haa maa aþara miþraþ‌vayata heeþuva síhalee nam apa upan rata beeraagæniimee laa aðahas ðakvamin maa liyuu iimeel haa lipiya. mahinða raajapakxa anura baNdaaraNaayaka venuvata (paraðaa) vipakxanaayaka viimee sita ohu sooma haamuðuruvangee ðæævæðða labaagaþ, rata beeraagaþa hæki puðgalayaa lesa iimeel magin mulinma haa ðigatama livvee maa pamaNak ya kiyaa mata siþee. aða ranil vikramasíha mahaþaa kiyana aLuþ ratak, aLuþ kramayak (pæradayim) yana þeemaavata samaanavuu, "suððan bihikala paLaaþ namayak venuvata, gáGaa ðrooNi hoo bhuugaþa jalaya aazriþava maayim nirNaya kala graama seevaa vasam (jana sabhaa) haa ee anuva sásþhaapanaya kala hæki gáGaa nimna paLaaþ haþak piLiBaðavaþ, mahinða cinþanaya ætlas yanuven  graama seevaa vasam mattamen þoraþuru ekræs kiriimee bhuugoola viðyaaþmaka jaaþika sampaþ vigrahayakataþ" maa visin janaaðhipaþi mahinðata yoojanaa kaleeya. mema yoojanaava ugaþ paadam haa sáhiÐiyaa komisamataða iðiripaþ karana laðii. eheþ bæsil haa laliþ viiraþúga yana ðennaa eyaþ, jana sabhaa sákalpayaþ, gæmi ðiriya væda satahanaþ yana siyallama bakal kaleeya.

miita amaþarava mahinða mahaþaa bahu jaaþikayek haa sarvaagamikayek bavata peraliimaþ (malayaali guran nisaa ðevana raajasíha rajuta siðuvunaa men), mahaanaayakavarun haa boðu bala seenaava visin síhala bauððhayinta siðuvana hirihæra haa venaskam penvaaðun vita ee venuvata islaam haa krisþiyaani pæþþa gæniimaþ nisaa maa visin ohuva magee siþin aþ‌hæra ðamana laðii. ekamuþu visin 2015 janavaari haa agosþu canða valaðii mahinða paarzavaya  venuven kriyaa kalee ohugen rata jaaþiya beeraa gaþa hækiveeya kiyaa siþaaya.

mata vadaa avuruðu 10-15 kin vayasin baala ekamuþu, 2000 ta pasu ðeezapaalanaya misa 1960 gaNanvala sita ðeezapaalanaya gæna hoo ðeezapaalana bhuugoola viðyaava hoo eþaram ðannavaa yayi mama nosiþami. mevænima aðahasak boðu bala seenaavee nilaðhaariin gænaða mata æþa. esee næþnam ovungee yahapaþa saÐahaa maa livuu aðahas ovun visin nosalakaa harinnee næþa. boðu bala seenaavata pakxava iimeel hoo síhalen hoo ígriisiyen intarnet ekee liyuu ekama puðgalayaavuyee maaya. namuþ janavaari canðayeeðii maðhyasþhava nositiimen boðu bala seenaa yanu gothaabhayagee kumaNþranayak  yana ður‌maþaya mahajanayaa þula palapaðiyam viimata avazyava þibuu sækaya haþuranta labaa ðunnee boðu bala seenaavamaya. esmand vikramasíhagee leek havus kumaNþranaya magin eka canðayakin sirimaa aaNduva pæræððaviimata pilip guNavarðhana havul viya. mee gon canða þiiraNaya nisaa novee nam lákaavee agamæþiviimata idak pilipta þibuNeeya. mee nisaa ovun vætuna valen goda eemata boðu jana peramuNata sææhena kaalayak gaþavanu æþa.

ekamuþu visin evana laða jçaanasaara haamuðuruvan samaGa agoosþu 24 ðaa hiru- saLakuNa kala tii vii vædasatahana væðagaþ‌vannee mee pasubima yataþeeya. haamuðuruvan saÐahan kala islaam xaariyaa vahabi halaal, gooni billaa prazna, síhala gam haa nagaravala síhala idam allaagæniima, savuði salli harahaa lamayin boo kiriima, síhala haa ðemaLa þaruNa þaruNiyan kasaaða harahaa islaam kiriima (islaam puujakayin bihikiriimata savuði rajugee namin dalas alahapperumalaa vizva viðyaala yak æraBuveeya), iþaamaþ kæþa lesa pæþirena krisþiyaani muula ðharmavaaðaya (yuu æn pii kæbinat æmaþi erin vikramasíha yanu mevæni palli siyagaNanak æþi paastar keneki), síhala gææNunta vaÐa behaþ ðiima yanaaðiyata mahinðagen, maiþriipaalagen hoo ranilgen visaÐumak læbennee næþa. aða þibena ðeezapaalana azuuci valee saðbhaavayata idak næþa.

nil haa koLa ekaþuviima valakvannata ða mahinða mahaþaata hæki novee. ðemaLa pakxayee aaðhaara næþiva nil koLa rajayak pihituviima suðusu vannee mahinða raajapakxa haa ranil vikramasíha ðepakxaya aþara ðæn venasak næþi nisaaya. tæmil naad sita lákaavata paalamak haa bígeyak ðæmiimee kaþaavaþ, ðayaan jayaþilaka mahaþaa visin pamaNak penvaa ðun yuu en eejansiyak anaagaþayeeðii uþura næGenahira svayápaalana canðayak pævaþ‌viimata avazya paðanama ðamamin sitiimaþ,  rata ðekada novii þabaagannavaa kiyamin 7 xeduul ekata muvaavii 13 ee yataþee polis balaþala ðiimata kaþaakiriimaþ hæra síhala bauððhayaata væðagaþ vena ðeezapaalana kajjak mee ðennaageema næþa. mee nisaa vimal viiraváza, uðaya gammanpila, ðineex haa vaasuðeeva yana ayata kala hæki lokuma seevaya nam aniþ kayivaaru aþahæra mee kaaraNaa gæna kriyaa kiriimaya. vaasugen iita rukulak læbeeða yannaða sæka sahiþaya.

síhala bauððha paðanama næþi karannata kaþaa karana aya lesa jayampaþi vikramaraþna, roosi seenaanaayaka, pæraðunu sannasgala, vijeeðaasa raajapakxa, mágala samaraviira, misis canðrikaa, eraan vikramasíha, joon amaraþúga, þilak maarapona aaðii vizaala pirisak ranil samaga sitii. pedaral pappaa vana raajiþa haa kiriællee samaga pedaral ðennata suuðaanam ayaða vizaala þogayak sitii. æmaþikam labaa yana nil ayata mee ðroohii kotas paalanaya karagaþa hækiveeða yanna sæka sahiþaya. æmaþikam nolabaa vipakxayee iþirivana nil kotasa miita kalin balaya þibiyaðii nokala ðeyak rata venuven ðæn karannata iðiripaþveeviða?

mee nisaa ekamuþutaða ðæn þeerii æþi anðamata síhala bauððha balaveegaya nævaþa agoda nagaa gæniima iþaamaþ væðagaþ ya. nalin ða silvaa mahaþaa þaamaþ mahinða næþnam lákaavak næþa yana aakaarayee aakalpayakin kriyaakarayi. mahinðata ðæn alevikala hæki ðeyak iþiriva næþa. yuððhaya jayagaþþaa yana bælumee hulágiyee adu þaramin 13 ee ekee æþi savuþþu kotasvaþ ivaþ nokara vigneezvaranta uþuru paLaaþa bhaaraðiima nisaaya. meya ranilgee 2002 saama givisumata vadaa vizaala aparaaðhayaki. boombayen bærivuu ðee pæænen gannata yana bava vigneezvaran kivvee 13 ee haa lákaa vyavasþhaava ovun nopiLigannaa bava prakaaza karaminmaya. uþuru canðaya ðunnee lákaa vyavasþhaavata anuva eya kalayuþuvuna nisaayayi mahinða kivvaþ vigneezvaran kiyannee inðiyaavata bayee eya kalaaya kiyaaya.

ohu aþagæsuu hæma ðeema vinaazayen ivara vuvaþ jee aar visin kala niværaði kaaraNaa ðekak æþa. ekak nam rajiv nam þaruNa Lamayaa iðiriyee ðaNa gasaa rata ðekata kædiiyaama vaLakvaaliimaya. esee nonævii sitiyaa nam rajiiv uþura nægenahira haa kaÐukara kotasuþ allaa gena ðemaLa ratak haðaaðenneeya. hamana huLaGa iðiriyee bata paÐurak lesa ohu kriyaakaleeya. ðevana karuNa nam ohu rajiv haa dikxitva gonaata ænÐaviimaya. uþuru nægenahirata pamaNak palaaþak venuvata ohu muLu ratatama paLaaþ 8 k ðunneeya. mee magin iðiriyee yam jçaanavanþa haa ratata aaðaraya æþi kenek aavoþ ohuta hoo æyata muLu 13 ee palaaþ sabhaa kramayama avalágukara ðamannata idak paaðaa ðunneeya. raajapakxa mahaþaa vizraama gaþayuþu mee nisaaya.

síhalee urumaya piLiBaÐa þunvana vataya ennee labana novæmbarvala pævæþ‌viimata niyamiþa praaðeeziiya sabhaa 335 canðaya samaGaya. mema canðayeeðii boðu jana peramuNata gam mattamin, agoosþu maasayee kisiðu canða satanakin þorava ovunta canðaya læbuNa mæþivaraNa bala praðeezavala pracaaraka satanak ðæn þiyaama aarambha kala yuþuya. æmerikaavee donald tramp men kiyannata þibena æþþa keLima kiyana kenek vazayen janapriyaþaavayak næþi maa men nova ekamuþu janapriya puðgalayeki. mema aramuNa saÐahaa viðeezavala sitina 100 ðenek ekaþukara gæniima paþrikaa beðaa hæriima væni katayuþu saÐahaa maasika aramuðalak sapayaa gæniimata maGaki. ekamuþu jçaanasiiha haamuðuruvan samaGa mee gæna saakaccaa karaaviya kiyaa siþami.

canðrasiri vijayavikrama
26-08-2015 

lákaava æþulaþa venama raajyayak pihituviimata uðav noðiima

lákaava æþulaþa venama raajyayak pihituviimata uðav noðiima

ranil vikramasíha mahaþaa agamæþi vazayen ðivurumðiimeeðii jee aar jee vyavasþhaavee 7 vana xeduul ekata anuva rataþula venama rajyayak pihituviimata uðav nokaraNavaaya yana ðivurum prakaazayaða prasiððhiyee kaLeeya. meya ohugee aþiiþa kriyaavaliya gæna mahajanayaa þula æþi maþa, aakalpa haa sæka ðurukaraliimee upaayak vuuvaa viyahækiya.

rataval vala niiþi haa gon niiþi æþa. kerena niiþi haa nokerena niiþi æþa. boru niiþiða æþa. hiþapu niiþiya venuvata hiþapu næþi ðeyak siðuvennataða puLuvaNa. gætaLu visaÐanavaa venuvata pæNavuu niiþiya aLuþ prazna maþukalaa viya hækiya. samaharu ðæna ðænama hora niiþi geenavaaða viya hækiya. poþee æþi niiþiya kumakða kiyaa vivaraNaya karanna usaavi æþa. eya venama kaþaavaki. nadukaarayin anuva haa kaalaya haa avasþhaava anuva vivaraNa venasvee. mee mona pæþþena bæluvaþ ihaþakii 7 xeduul niiþiya æsbæn‌ðumak pamaNaya. inðiyaavee, lákaavee hoo æmerikaavee poþ vala þibena niiþi hariyata kriyaaþmaka vunaa nam, venavaa nam  ee rataval mihibata surapuraval novanneeða?

lákaavee 7 xeduul eka æsbæn‌ðumak/musaavak yayi kiimata heeþuva kumakða? venama raajyayak pihituviimata uðav karannee keseeða yanna nosalakaa, venama raajyayak pihituviimata uðav nokarannee keseeða yanna visþara kala nohæki nisaaya. mee nisaa æþþavazayenma lákaava æþulaþa venama raajyayak pihituviima valakvannata avazyanam, venama raajyayak pihituviimata uðav vana kaaraNaa læyisþuvak saaðaa eevaa nokalayuþu bava 7 xeduul ekee saÐahan kala yuþuya.

lákaavee venama raajyayak pihituviimata uðav karannee keseeða?

1. venama raajyayak pihituviimata yoojanaava mulinma aavee 1921 ðii ponnambalam aruNaacalam geni. 1949 ðii celvanaayagam ðemaLa raajya pakxaya pihituveeya. 1976 ðii vaddukooddeyi yoojanaava aaveeya. 1987 ðii genaa 13 vana sázoðhanaya anuva lákaavee ðemaLa nija bhuumiyak æþa yana celvanaayagam miþhyaavata paNaðii æþa. 2009 ðii mee siyaLuma maþa yuððha balayen paraajaya karaNa laðii. eheþ 2014 ðii vigneezvaran síhala aaNdu 1948 n pasuva ðemaLa janayaa samuulaghaaþanaya karana bava kiyaa sitiyeeya. mema kaþaa haa aðhas aþarin pæhæðiLivama praþikxeepa vunee 1985 þimpu yoojanaa haþara pamaNaya. iþin mee aðahas þavaðurataþ kiyaagena yaamata idaðiima 7 xeduul ekata patahæni næðða? meevaa karagen yaððii 7 xeduul eka anuva ðivuranna puLuvan noveeða?  mee anuva 7 xeduul eka kiyannee vaLaakul valin saaðaagaþ ðælak noveeða? kotin þabaa makuLuvek vaþ iita hasu novee.

2. ðæna hoo noðæna venama raajyayak pihituviimata heeþu upakaaravana iNimá saðaaðiima, paara kapaaðiima 7 xeduul ekata patahæni næðða? mee kaaraNayeeðii vuvaþ ðepæþþak æþa. ígiris valin kiyanavaa nam kamixan haa omixan ya. karaNaya haa akaraNaya kiyaa síhalen kiyannata puLuvana.

lákaavee pedaral kaarayin inðiyaavee pedaral kaarayinta venas ya. lákaavee aya illannee svayápaalana ayiþiyaða sahiþa pedaral ekaya. esee illana pedaral ðiimata ranil samaga ðæn innaa raajiþa, jayampaþi vikramaraþna, eraan vikramaraþna, mágala samaraviira yanaaðii perahærakma sitiþi. mesee pedaral illana ayata 13 sázoðhanaya yataþee iðiriyata gos idam haa poLis balaþalaðiima 7 xeduul ekata anukuulaða?

kosovoo aakaarayee canðayak illuvee celvanaayagam kaalayee sitamaya. esee þibiyaðii yuu en eejansi harahaa iðiriyee uþuree haa nægenahira janamaþa vicaaraNayakata ida paaðaa gæniimata aaNduvenma idaðiima 7 xeduul ekata ekaGaða?

3. tæmil naad lákaavata yaa karanna paalamak haa bígeyak haðannata yaama lákaava tæmil naad vala kotasak kiriima noveeða? esee nam eya 7 xeduul ekata gælapeeða?

4. vigneezvaran haa aniþ aya rata kædiimata keLinma þuduðena kaþaa karaððii ratee eekiiya bhaavaya rakinavaaya kiyana raajya nilaðhaariin (janaaðhipaþi, agamæþi, æmaþilaa) ee gæna nihaDava sitiima (akaraNaya) 7 xeduul ekata ekaGaða?

mee kaaraNaa gæna hoÐinma ðannaa keneknam ðayaan jayaþilaka mahaþaaya. mee kaaraNaa gæna kaþaa kiriimee vagakiima æþþee kaataða? maaðuLuvaavee soobhiþa himitaða? raþana himitaða? campika raNavakataða?

mahinða pila mee gæna karannata yannee kumakða? boðu bala seenaava/boðu jana peramuNa mee gæna pæhæðili kara gamvala paþrikaa beðannata siþanavaaða?

mema 7 xeduul eka æsbæn‌ðumak pamaNak bava samaharavita janaaðhipaþiþumaavaþ nosiþuvaa viya hækiya.

canðrasiri vijayavikrama
22-08-2015 

eekiiya raajyaya haa liccavi paalana kramaya

eekiiya raajyaya haa liccavi paalana kramaya

maiþriipaala siriseena, mahinða raajapakxa haa ranil vikramasíha kiyannee huðek pácaskhan‌ðha þunak pamaNak noveeða? mesee siþanavita movun adu paadu, ðurvalakam bohoosee æþi puðgalayin bava vatahaa gæniimata pahasu novanneeða? esee vuvaþ movun upan rata avaasanaavanþa ratak novana  bava canða praþiphala valin pavaa penii yayi. mee þun‌ðenaa aþarin ðurvalakam vædima pácaskhan‌ðhaya mahinðaya. ohu ohugee puþþungee þaaþþaa yana kaaraNaava, ohu ohugee ratee þaaþþaa yana vagakiimata vadaa asaaðhaaraNalesa karata gæniima min ek praðhaana ðurvalakamak viya.

mee þun ðenaagen raja sæpa labaa hæðunee ranil ya. vijeevarðhana leek havus salli iita heeþuvaya. ohugee piya paa‌r‌zavaya balagaþu krisþiyaani kaaNdayak viya. ovun jiivaþ‌vunee hæm beekan kana, viski brændi bona sar joon sar olivarlaagee samaajayeeya. mahinðata læbuNee donamoor kaalaya vanavita lákaavee gamvala mul bæsa siti suððan anugamanaya kala ovungen bætakææ iþiriva siti gæmi govi raðaLa pælænþiyee valigaya ya. mahinðata ðæmuu nam valin eya eLivee. gamaþ nagarayaþ aþara aþaramávii siti mee aya yuroopiikaraNaya iðiriyee asaraNava giyeeya. niyama síhala aratuvakin yuþuva ðukgæhæta viÐa nægiisiti haa yuroopiikaraNayata yatanovuu kenek lesa innee maiþriipaalaya. ohu niyama govi-kamkaru nixpaaðanayaki. govi janapaðayaka hæðuNu keneki. ohugee piyaa ðaruvanta vaasi gena aa manþrii kenek noviiya. adu þaramin ohuta graama seevaka rakxaavavaþ karagannata samaajaya baaðhaa kaleeya. ohu paBayek, hikanalek nova boðu jana peramuNee saLakuNa væni naaga raajayek bava ohu visin ðæn pennaa ðii æþa.

aða lákaavee sitina ðeezapaalakayin bohoo ðenaa noo bodiis sambodiis vuu ayaya. mee aya kalee ðeezapaalanaya harahaa þamangee mooda hoo mooda novana puþþunva koLaBa iskoolekata hoo intarnæxanal paasælakata ðamaa in pasu rata yavaa genvaa gæniimaya. mee aLuþ ræLa þaaþþalaagen venasvuuyee ígriisi kaþaakala hækiviima nisaaya. mee ræLen samaharu ðeezapaalanayata aavaþ lákaavee iþihaasaya hoo bhuugoola viðyaava movun ðannee næþa. kaLu gaGa patan gannee kohenða kiyaa anumaanakara  kiyannata þaramaka ðænumakvaþ movunta næþa. ee aþin mee ræLa haa ee kaalayee lákaavee siti es dabliv aar dii haa dadli ðennaa aþara venasak næþa. næþinam vena ratak illana pakxayakata idam balaþala ðiimata ee ðennaa ekaGa venavaaða?

þama ratata vadaa puþaa lokuviima dii es seenaanaayakagee sitama siðuvuuvaki. sar joon yoðavaagena baNdaaraNaayakata hirihæra kiriima, bæsil harahaa maiþriita hirihæra karaviima vænimaya. puþaata paara suððakara gæniimata siþiimaya. misis bii taða mee roogaya væLaðii mavaþ, puþaaþ ðennaama amaaruvee vætuneeya. égalanþayee igenagannata salli næþivita, ee saÐahaa vizeexa paNaþakin salli paas kara ðun agamæþi baNdaaranaayaka mahaþaagee zrii lákaa niðahas pakxayata, igenagena aapasu pæmiNi laliþ æþulaþmuðaliva misi bii nogaþþee þama puþaata paara væseeya yana bayataya.  þamangeema puþaa næþi kama nisaa nihaDava nosita þama bææNaatavaþ iNimá paarak saðaa noðii sitiimata jee aar taða nohækiviya. marvin silvaagee puþaagee ganayata novætunaþ, amaaþyaáza vææn ekakin gos muhuðu veraLee paati ðamaa maiþriigee puþaaða amaaruvee vætuneeya. þaaþþalaa puþþunta væraði signal ðennee ðeezapaalanaya kiyannee zreextha kaaryayak nova sarusaara job ekak kiyaa saLakana aakalpaya nisaaya. ahísaka piya-puþu samban‌ðhayata uðaaharaNayak nam katugeyi ðiraagiya padipela haðannatavaþ hækiyaavak næþi æmaþivarayekva siti jagaþ baalasuuriya þama puþaa þaarakata nomineexans ðenavaa yana poron‌ðuva uda kæægallee ðeezapaalanayen samugæniimaya.

mee kaaraNaya mehiðii saÐahan kaLee mee ðæn þeerii æþi 225 n kii ðenek mesee suðusukam næþiva jçaaþi ságrahayata samban‌ðhava æððæyi siþaa balannataya. ratee muulika prazna visaÐiimata siþiimeeðii raajiþa seenaaraþnagee puþaa pamaNak svooþsaahayen gampaha manþrii kenek vunaa kiyaa mata siþee. ehiðii þaaþþaagee puþaaviima nisaa æþivuu balapææma avamaya kiyaa mata siþee. eheþ xaviin baNdaaranaayakata (hitapu agavinisurukaariyagee puþaa) labaagaþa hækivuuyee canða 149 k pamaNaya. kûxikar‌ma æmaþiva sitiyaðii dii æs seenaanaayaka visin þama puðgalika govipoLata raajya kamkaruvan yoðavaa gæniimata viruððhava baNdaaraNaayaka pavulaka kûxikaarmika nilaðhaariyek naduvak ðæmmeeya. eya ðura ðigatama giyeeya (baNdaaraNaayaka keneku hæruNa vita viðyaalákaara ðaayakasabhaavee balavaþaava siti dii es ta mesee þarjanaya karannata aaþmazakþiyak þibuNee yakkaduvee prajçaaraama haamuðuruvanta pamaNaya). min peennee ðuuxaNaya, vácaava yana ðee næþi pácaskha‌n‌ðha lookayee iþaamaþ virala bavaya. piya-puþ uðaaharaNaya pamaNak mee lipiyee saÐahan kalee næþnam mema ðeezapaalakayingee ðuuxaNa gæna venama poþ liviya hæki nisaaya.

lákaavee ðeezapaalana asþhaavaraþ‌vayak æþikiriima æmerikan-inðiyan-égalanþa nyaayapaþra vala adáguya. lákaavee eya karannata ovunta hækivuuyee mahinða mahaþaagee anuvaNa haa azobhana kriyaa nisaaya. eheþ lákaava asþhaavara vunee næþa. lákaava yam nopenena/aðûxyamaana balayakin rækena bava penee. pasugiya canðaya ðesa balanna. lákaavee bauððha paðanama ivaþkarannata kaþaakala sannasgalaþ, roosi bar‌nadin seenaanaayakaþ yana ðennaama paraajaya viya. eevaageema anþa paraajayakata paþnovii balaya laGatama mahinða aavaþ, ohuta balaya ahimiviya. balaya laGatama æviþ eya aþata nolæbiima þaram ðukak ðeezapaalakayekuta þibiya hækiða?

ranil haa mahinða satana nisaa araajika þaþ‌vayak æþiviima væLakuNee lákaavee maiþrii nam janaaðhipaþi kenek sitiimaya. mahinða ðinuvaþ ohuta agamæþikama noðenabava kiimata niiþimaya hækiyaavak janaaðhipaþi þanaþurata þibuNi.  meya ratata læbuNu vesvalaagaþ bhaagyayak viya.
nil haa koLa jaaþika aaNduvak sæðiimata baaðhaakiriimata mahinðata ðæn idak næþa. vaasuðeevata, gammanpilata haa vimalta ðæn kala hæki bakal kiriimak næþa. maiþrii ohugee balaya þahavuru karagena avasaanaya. mee nisaa mahinða visin kala yuþu jaaþika yuþukama nam eekiiya raajyaya rækagæniimee yuþukamaya. mee saÐahaa hiþakara yugayak ðæn uðaavii æþa. mee kaalayee lákaavee buððhaagama gæna vædiyenma kaþaa karannee ranil ya. graama raajya gænaþ eseemaya. raajiþa, kiriællee, mágala yana pedaral kaarayin sitiyaþ, (mahinðagee pæþþee pedaral rajaalaa bohoo sitiþi. vaasuðeeva, dalas alahapperuma uðaaharaNaya) ranil kiyaa æþþee tii en ee illana pedaral eka noðena bavaya. æþþavazayen kiyanavaa nam yuu en pii haa zrii lákaa pakxa ðeka aþara venasak næþa. venasa nil haa koLa pácaskhanðha ðepæþþakatavii hoðða borakara gannata bæliima pamaNaya. mee anuva ðinuu manþriin 95 n raajapakxavaru 3 ðenaa hæra aniþ aya (samaharavita vimal viiraváza hæra) jaaþika aaNduvata haravaa gæniima iþaamaþ suLu ðeyaki.

aLuþma aaráci anuva nil haa koLa jaaþika aaNduvak saðaa æþi aþara mahinða pila manþriin 65 kin yuþuva vipakxayak vii æþa. mee ayagen samaharu iðiriyeeðii aaNduvata noyaaviða? kesee veþaþ ratakædiima væLæk‌viima saÐahaa mahinða pila kalayuþu kumakða? (1) rata ðekata kædiimata upakaaravana/þuduðena saaðhaka ivaþ kiriimaþ, (2) rata ekaþu kiriimata ivahalvana saaðhaka zakþimaþ kiriimaþ ovungee vagakiimaya. nil-kola givisuma anuva tii en ee pitupasa nogos ratata yukþiya ixta kiriimata aaNduvata ida læbii þibee. muslim hoo ðemaLa jaaþivaaðiin lákara nogena ratata seevaya kiriimata læbiima maiþrii haa ranil ðennaa læbuu vizeexa jayagrahaNayaki.

1921 ðii aruNaacalam aarambhakala venama ðemaLa ratak vyaapaaraya (landan valin venama ðravidanaaduvak illaa mædraas pranþaya kriyaakalee mee kaalayeeya, pakisþhaan illiimaða æraBunee mee kaalayeemaya) harihæti kaLamaNaakaraNaya karagannata koLaBa siti síhala krisþiyaani kaLu suððanta 2005 vana þekma nohækiviya. 2009 ðii eya paraajaya kalaþ bæsil pramukha kaLu suððan eya bakal kara gaþþeeya. raajya paalanaya, ratee anaagaþaya yana ðee gæna vyavahaarika hoo poþ paþ kiyavaa labaagaþ ðænumak movunta næþa. yuððhaya avasaanavuu pasu, ðækuNee ee vanavita saarþhaka lesa kriyaaþmakavuu gæmi ðiriya, gam sávarðhana kramaya uþuru-næGenahirataþ gena giyaa nam mahinða raajapakxa aðataþ balayee ya. koLaBa alákaarayata kara gahanavaa venuvata rajarata væv amuNu praþisáskaraNayata hamuðaa sebaLun yeðuvaa nam goothaabhaya aðaþ væjaBenneeya. ee venuvata koLaBa canðaðaayakayaa ranilta lakxa pahaka canðayak ðunneeya.

jaaþika aaNduvata haa mahinða pilata ekaGaviya hæki saaðhaaraNa (riisanabal) karuNu:

(1)  síhala haa ðemaLa bhaaxaa paasælvala igænviima
(2) lákaavee ðemaLa nija bhuumiyak þibeeya yana celvanaayagamgee miþhyaa kaþhaava 13 sázoðhanaya þulin ivaþ kiriima
(3) lákaavee aLuþin aagamika bildin sæðiima þahanam kiriima
(4) muslim anþavaaðiin mæDaliima
(5) graama raajya paalana kramaya haÐunvaaðiima (bæsil visin jana sabhaa kramaya aarambhakara haðisiyeema aþahæra ðamaa, ðivi næGuma nam vikaarayak genaaveeya. ohu gæmi ðiriya væda satahanaða vinaaza kaleeya).

hari maga nohoþ sæbææ liccavi paalana kramayak saÐahaa yææmee gamana

(1) graama raajya kramaya pakxa ðeezapaalanayen beeraa gæniima
graama rajya (jana sabhaa) saÐahaa 10 ðenekugee kamituvak pakxa ðeezapaalanayen þora canða kramayak yataþee þooraa paþ kara gæniima.

(2) mema jana sabhaa vala maayim svabhaavika parisara (jalaya, gáGaa, æLa ðoLa, bhuugaþa jala ðrooNi) saaðhaka anuva þiiraNaya kiriima.

(3) mema svabhaavika maayim anuva yamin jana sabhaa ek karamin, canða maðhyasþhaana haa paarlimeenþu mæþivaraNa bala praðeeza pihituviima.

(4) ee anuvama yamin ðænata pavaþina ðisþrik haa paLaaþ venuvata aLuþ ðisþrik haa paLaaþ saaðaa gæniima.

(5) uðaaharaNayak vazayen lákaavee æþi gáGaa ðrooNi 103 praðhaana gáGaa nimna haþakata beðiya hækiya. mee anuva bihivana nimna haþa nam yaalpaanam, rajarata, mahavæli, ðaBaðeNi, kæLaNi, ruhuNu  haa ðiighavaapi yanuveni.  mee sææma aLuþ paLaaþakatama muhuðak læbee. sææma paLaaþakma svabhaavika maayim anuva saaðaagaþ jana sabhaa (ek jana sabhaavak ek graama seevaa nilaðhaarii eekakayak haa canða maðhyasþhaanayak vee) haa paarlimeenþu mæþivaraNa bala praðeeza valin samanviþaya.

(6) jana sabhaa valata minisungee eðineðaa jiiviþayata balapaanaa karuNu gæna kriyaakiriimata balaya haa aramuðal ðiya yuþuya.

(7) jana sabhaavata paryeexaNa eekakayak haa nilaðhaarii eekakayak sitiya yuþuya.

sæ yu: miita samaana yoojanaavak mahinða raajapakxa mahaþaa janaaðhipaþiva sitiyaðii ohutaþ, ohugee kaalayee æmaþikama ðæruu karu jayasuuriya mahaþaataþ, ugaþ paadam haa sáhiÐiyaa komisamataþ iðiripaþ karana laðii.

canðrasiri vijayavikrama

21-8-2015