hari maga

parisara vinaazaya valakaa, aarþhika haa samaajika vixamaþaa ðurukara, saaðhaaraNa samaajayak apa mavbimata uðaakara gaþa hækkee, 1832 ðii aarambhavuu palaaþ navayee kûþima maayim beðiima ahoosikara, ee venuvata, parisaraaþmaka maayim sahiþa (ikolojikal bavundariis) jana sabhaa namæþi sammuþi ðeezapaalana eekaka pihituvaa gæniimen ya. eya hari maga hevaþ bauððha maðhyama praþipaðaavaya.

2014-12-28

kaLu suððangee sambhavaya haa aaðhipaþyaya (1)

hæÐinviima

bamuNu kulaya biÐavætiima

1956 ðii lákaavee siðuvuu nihaDa mahajana viplavaya (ðeezapaalana balaya venas pirisakata maaruviima) maartin vikramasíha mahaþaa visin ee vakavaanuveeðii hæÐinvuuyee lákaavee eþek pævaþi "bamuNu kulayee" biÐavætiimaya kiyaaya. namuþ æþþa vazayen balana vita siðuvuuyee balaaporoþþu novuu aakaarayee haðisi kenehillakata lakvuu lákaavee kaLu suððan ðædi aðhixthaanayakin yuþuva nægitii sitiimaya. ee samagama bamuNu kulaya yana vacana hoo kaLu suððan yana kiyamana eðineðaa vyavahaarayen‌ða ivaþata þalluvii giyeeya.

2014 sæpþæmbar 28 ðaa koLaBaðii pævæþvuu boðu bala seenaa mahaa ságha samuLuveeðii kirama vimalajooþi haamuðuruvan kaLusuððan lákaavata karana vinaazaya gæna saÐahan kalaa pamaNak nova kaha sivuru poravaa gaþ kaLusuððan ða sitiya hæki vagak ða prakaaza kara sitiyeeya. in pasuva unvahansee sahabhaagii vuu tii en el- tii vii saakaccaavakaðii unvahansee kala illiimak nam síhalayaa kavuða, kaLu suððaa kavuða, yana kaaraNaa þeerum beerum kara ðena kûþiyaka avazyaþaavayaya.

mema maaþûkaava aacaarya upaaðhiya saÐahaa paryeexaNa niban‌ðhana kiipayak liviya hæki aakaarayee maaþûkaavaki. kaLu suððan piLiBaÐava ígriisi puvaþ paþaka mææþakaðii livuu puðgalayek vazayen magee hiþee mee samban‌ðhava æþi aðahas lákaa veb veb adaviya magin iðiripaþ kiriimata maa siþuvee vimalajooþi haamuðuruvangee ihaþin saÐahan kala yoojanaava nisaaya.

mehiðii magee maþakayata ena karuNak nam 1956 mæþivaraNaya kaalayee beðuu, maara yuððhaya nam ciþra poostaraya ya. ema poostarayata anuva páca mahaa balaveegaya visin lákaavee síhalayin haa buððhaagama, susii mohamad samaGa aliyaa pita næguna sar joon haa, olivar guNaþilaka, jee aar, nugavela, bulankulama yanaaðii maara seenaavakin beeraa gæniimata þæþ karayi, æmerikan þaanaapaþiða maara seenaava pitupasa sitii. mee maara seenaava kaLu suððan ða?

magee Lamaa kaalayeeðii allapu nagaraasannayee siti robats mahaþaa gænaða mata sihivee. maa ohu ðæka æþþee kiri kokaa men suðu suut ekak æÐagena ohugee munupuran samaGa ohugee gee iðiripasa þaNa bimee krikat gasamin sitiimaya. ohu paanaðuree sent joons viðyaalayee prinsipal viya. ee kaalaya vanavita aþiiþayeeðii men asala ratavala rajakumaara varu aaðiin eyata naavaþ eya ígriisi kaþaa karana salli kaarayingee pirimi paasælak viya. kaLu suððan kiyaa bhaaviþayak aavee suððan nisaaya. 1505 sita lákaavata suððan æviþ ratee muhuðubaDa praðeeza allaagena 1815 ðii muLu ratama dæhæ gaþþeeya.

kaLu suððek kiyannee kaataða kiyaa visþara kiriima pahasu kaaraNayak novannee kaLusuðukaraNaya ekþaraa kriyaavaliyak, kriyaaðaamayaka praþipalayak vana nisaaya (blæk vayits aa not, ðee bikam). meksikoova væni ratavala kaLusuððanta kiyannee kokanat kiyaaya. eyata heeþuva pol gediya pitin ðuBurupaata vunaþ æþulaþa suðu paata nisaaya. æmerikaavee suðu minisun passee yana, ovunta kaþ aðina kaLu minisunta kiyannee ooriyoo kiyaaya. ooriyoo nam viskooþuvee pita bææ ðeka kaLupaata vunaþ ee ðeka mæða æþþee suðupaata pæNirasa kriim aaleepayak nisaaya.

parasuððaa kiyanavaa vagee kaLusuððaa kiyana aamanþraNaya nigrahayak, apahaasayak lesa bohoo aya siþayi. hoÐin hiþaa balana vita ee gæna esee siþannee, þarahak ennee ee aðaala puðgalayaa þaman æþþavazayenma þaman ee bava noðænama hoo kaLu suððek/suððiyak nisaa noviya hækiða? uðaaharaNayak vazayen yamek mata kaøu suððek kiyaa kivvaata, neLum kolayee vaþura noraÐanavaa men eya mata ðænennee næþa. kalaa væva, þisaa væva hoo jeeþavanaaraamaya ðakinaa vita, mulinma eevaa iðiriyee sitinaa vita æGa kilipolaa gos rooma kuupa (mayil) kelin novenavaa nam ee puðgalayaa kaLusuððek viyayuþuya kiyaa mata siþee. aar preemaðaasa kaata hoo loku þanaþurak ðiimata pera "oba kavaðaa hoo gamaka kamaþakata godavelaa þiyenavaaða?" asaa test karaaya kiyaa katakaþaavak þibuNee ohu ee maGin kaLusuððan haÐunaagaþ nisaaða?

puðumayata kaaraµaya nam kaLusuððaa yana vacanaya praþhama varata bhaaviþaa kalee lookayata kaLusuððan panþiya ðaayaaðakaraðun (haÐuvaaðun) þoomas mækooli saami visinma viimaya. inðiyaavee aðhyaapana kramaya venaskiriima samban‌ðhayen 1835 ðii ohu yoojanaa kalee baahira penumen inðiyaanu vunaþ hæsiriimen haa siþuvilivalin ígriisivana "ðuBurupaata briþaanyayin" kotasak bihikala yuþu bavaya. aða lookayee, parana yataþ vijiþavala, ðaknata læbena abhaagyasampanna þaþ‌vaya mækooli æþikala mee panþiyee kriyaavala praþipalayaki. suððan rataval aþahæra giyee mee kaLusuððan gæna æþi vizvaasaya nisaaya. kaLusuððan harahaa rataval suuraa kææma ðura sita karagena yaa hæki nisaaya.

yataþ vijiþayaka paalanaya (beljiyan) suððan visin akamæþþen pavaraa ðun kaLusuððek novuu lookayee ekama kaLu naayakayaa pætris lumumbaa ya. eeþ ohuta (kógoo) rata paalanayata ida læbunee 1960 juuni sita sæpþæmbar ðakvaa pamanaya. 1961 janavaari maasaya vanavita hirakaarayekv siti ohuva maraa ðamana laðii. ohuva pamanak nova eksaþ jaaþiingee mahaleekamgee guvan‌yaanayaða sækasahiþa lesa aþuruðahan viya. nelsan mændelaagee praþimaavak ohu jiivaþ‌va sitiyaðiima landanvala iðikalee avasaanayee ohuða suððanta aavadana kenek (kaLusuððek) vuu nisaaða?

mækooli saami æþikala aðhyaapana kramaya aaµduvee lipikaruvan æþikarana kramayak yayi neeru visin nam kaleeya. ema kramaya iþaamaþ zuukxama lesa yataþ vijiþavala væsiyan þula hiinamaanaya janiþa kaleeya. meya 1920 si gaNan valaðii þeerum gaþ kenek nam anaagaarika ðharmapaala þumaaya. suððan visin kaLusuððan pirisak bookara yanu æþæyi ohu kivvee mee nisaaya. ohu ðun ek vsaÐumak vuuyee paBayaku saðaa, suðu hunu gaa, gee iðiripita þabaa uðee havasa para suððaa, parasuððaa kiyamin iita payin gasana lesaya. asaraNavuu gihiyan kalee ðiyaseena kumaarayek enavaa yayi balaagena sitiimaya. iita bohoo kalakata pera siðuvuu ðeyak nam 1841 ðii valaanee siððhaar‌þha haamuðuruvan paanaðuree sita raþmalaanata gos  paramaðhammaceeþiya pirivena aarambha kiriimaya. mema pirivenee zixyayin viðyaalákaara haa viðyoðaya piriven ðeka aarambha kalee ya. síhala bauððhayaa beeraa gæniima saÐahaa "satan peramunata" yææmata unvahansee þiiraNaya kaleeya.  meya mækooli saamigee 1835 kaLusuððan nipaðaviimee upakramayata bhikxuu aðhyaapana kramayak magin ðun uþþarayak væni ya. ee lákaavee kaLusuððanta viruððha aragalayee naayakaþ‌vaya ðæruvee mee piriven ðekee haamuðuruvaru nisaaya.

canðrasiri vijayavikrama

jaaþika heLa urumaya haa ðiyaseena kumaarayaa

rajiiva vijeesíha haa boðu bala seenaava

krisþiyaani pasubimak æþi rajiiva vijeesíhata boðu bala seenaava gæna æþi væraði avabooðhaya kaNagaatuvata karuNak vannee ohu roosi seenaanaayakata vadaa vicakxaNaaþmaka buððhiyak æþi kenek kiyaa siþena nisaa ‌ya. balaya haa seenaava yana vacana ðekee þeeruma kumakða gænavaþ landan ígriisiyen kaþaakarana ohuta ðænumak næþa. kesee veþaþ mee ðinavala kalambu teligraaf veb adaviyee paLavena ohugee lipi maalaava maGin raajapakxa aaNduve abhyanþara þoraþuru ræsak ohu elikaramin sitii. ohugee nirbhiiþakama haa seevaya agaya kala yuþu ‌ya.

min iþaamaþ væðagaþ þoraþurak nam boðu bala seenaava æmerikan haa noorvee þærævkaarayek yayi mahinða raajapakxa mahaþaa ohuta ðænviima ‌ya. mama meya ðæn ðevarakma ohugee lipi ðekakama ðutuvemi. mahinða raajapakxa esee siþaððii boðu bala seenaava kiyannee viðeza kumaNþranayakin mahinðava ræka gæniima boðu bala seenaavee vagakiimaya kiyaa ‌ya. mema rajiiva apata ðun aaráciya boðu bala seenaavee haþuran ðænagaþ vita boðu bala seenaavata muhuNa ðiimata siðuvana akaraþæbbaya gæna mata kaNagaatu maa boðu bala seenaavata aaðaraya karana kenek nisaa ‌ya. boðu bala seenaava mahinða mahaþaata uðavvata aavoþ þaman upa æmaþikamen asvii venvii yanavaa yayi fayisar musþaapaa visin kala þarjanayaða mehiðii væðagaþ ‌ya.

uðaya gammanpila haa jaaþika heLa urumaya

uðaya gammanpila mahinða raajapakxa pilata ekaþuviima nisaa jaaþika heLa urumaya maiþriipaala siriseena pilata sahayoogaya ðiimata gaþ þiiraNayee væðagaþkama elivee. iita heeþuva mahinða raajapakxa mahaþaava pæraðaviimata ðiyaseena kumaarayaa poðu apeekxakayaa vazayen aavaþ vimal viiravázagee mukhayen haa aðhomukhayen pitavana þakaþiru kaþaa venas vannee næþiviima ‌ya. gammanpilata noþeerena pæþi ðekak mehi þibee. ekak nam mahinðata viruððhava æþi asaþuta væhi binðuvalin kaLayak pirenavaa see hemin hemin godanæGuna bhuumikaavak vana nisaa noyek vargayee aya poðu apeekxakayaa vatee rokvana bava ‌ya. iita heeþuva ee maGin anaagaþayeeðii ohu canðaya ðiNuvoþ þamanta yam vaasiyak labaagannata hækiveeyayi siþiima ‌ya. mevæni mahinða virooðhiin enavita ovungee aþiiþa hoo varþamaana kriyaakalaapaya saLakaa ovunva praþikxeepa kiriima sarvajana canðakramaya yataþee ðiyaseena kumaarayaavaþ nokarana ðeyaki. mehiðii ðiyaseena kumaarayek kriyaakarana buððhimaþ aakaaraya raþana haamuðuruvan penvaa ðii æþa. vikramabaahu karuNaaraþna poðu pilata eema gæna viruððhaþvayak næþa. namuþ mahinða raajapakxa aaNduvata puðuma vaaþayak/zaapayak vuu marvin silvaava poðupilee kadeeka badu kirannatavaþ gannee næþa. uðaaharaNayak vazayen þavuhið jamaaþ poðu apeekxakayaagee pæþþata sapoot yayi prasiððhiyee prakaazakala vita in aðahas vannee ee nisaa ibeema maiþriipaala siriseena halaal kaarayek venavaa kiyaaða?

aniþ gammanpilata noþeeruna karuNa nam pedaralkaarayin rælakma poðu peramuNee sitiyaþ poðu peramuNa pedaral peramuNak vanavaa kiyaa in aðahas novana bava ‌ya. canðrikaa, ranil, raajiþa, rajiiva vijeesíha, mágala samaraviira, ravi karuNaanaayaka, vijeeðaasa raajapakxa yana movun pedaral kaakkan pirisaki. eheþ maiþriipaala siriseena pedaral kaakkek novee. jii el piiris puðuma pedaral horek vunaþ ee nisaa mahinða pedaral vunaayayi kavuruvaþ kivvee næþa. 1956 ðii baNdaaranaayaka, pilip guNavarðhana samaGa ekaþuvuuyee hoo sama samaaja pakxaya samaGa canða givisumakata aavee maaksvaaðaya rajakaraviimata novee. mehiðii væðagaþ karuNa nam praþhamayen kalayuþu ðee ledaagee ðaþa gælaviima ‌ya. inpasu paarlimeenþu canðayeeðii pedaral kaþaava karaliyata enu æþa. esee nam ðæn væðagaþ vannee eekiya rajya, pedaral virooðhii, 13-ee virooðhii kotas vædi vædiyen zakþimaþvii poðu peramuNa meheyaviima ‌ya. gammanpila haa boðu bala seenaava meya vatahaa gena næþa. ðænata kalakata pera aaðhunikayek vazayen gammanpila kaaloo fonseekaata bhakþimaþ vuu vita ohugee looka ðænumee aduva mata eekaalayeeða siþina.

13-ee virooðhii kotas (heLa urumaya, boðu bala seenaa, raavaNaa balaya) ekamuþuva poðu peramuNata giyaa nam ðekeema (poðu peramuNee haa 13-ee virooðhii balaveegayee) balaya iþaamaþ vædi vannee ‌ya. kesee namuþ paarlimeenþu canðayeeðiivaþ 13-ee virooðhii balaveegaya ekamuþuva canða apeekxakayin iðiripaþ kaLoþ eya vizaala þunvana balaveegayakvii pedaral kaarayinva ðaNagasvanu nisæka ‌ya. sooma haamuðuruvanta hoo ðharmapaalaþumaata garukalahækkee esee‌ya.

maiþriipaala ðiyaseena kumaarayaaða?

gammanpila haa boðu bala seenaava vatahaa nogaþ ðeyak aaNduva vatahaa gaþ bava peennee guvan viðuli sásþhaavee maiþrii bhaavanaava yana væda satahana meþ væduma yanuven venas kiriimeni (meya 1960 1970 kaalayee kumataða sobaniya kaÐuLu salannee giiþaya sihipaþ karavayi). poðu apeekxakayaa lesa ranil noennee ohu vessanþara kenek nisaa nova yuððhayata viruððhava ohu kala kii ðee nisaa ohuta mahinðava pæraðaviya nohækibava ohu ðannaa nisaa ‌ya. canðrikaata siðuvii æþþeeða mevænima jaramarayaki. caura ræjina poþata amaþarava ææ kala æþæm prakaaza (ægee puþaata lákaava gæna æþi læjjaava væni) nisaa æya vætuna valen æyata goda eemata nohæka.

namuþ vena kenekugee muvaaven nævaþa jaam beeraa gæniimata, pav sooðaagæniimata æyataþ, raniltaþ idak æþa. ee venaþ kenaa vazayen maiþriipaalata vadaa suðusu þavaþ kenek næþa. mee nisaa ranil hoo canðrikaa nævaþa rajavenavaa kiyaa, esee næþnam vikramabhaahu rajavenavaa kiyaa kiyanna puLuvanða? gammanpila haa þissa aþþanaayaka nisaa mahinða cinþanaya venas karaaviða? mee laGaðii ohu mágala samaraviirava baa gannata kriyaa kalee næðða? esee nam mágala horek vannee mahinða venuvata maiþriipaalava þooraa gaþ nisaaða?

ratata þiþþaviima

canðrikaagee kala eli bæsiimen peniiyana þavaþ karuNak nam mahinða raajapakxa visin ratata karana laða væraði haa akatayuþukam sambhaaraya koþaramða yaþ, eevaa canðrikaagee ton gaNan nuguNa vasaa ðæmiimata pavaa samaþvuu bava ‌ya. baNdaaranaayaka namata, pinþuurayata mahinða visin salakaa æþi aakaaraya ðæn elivana vita zrii lákaa niðahas paakxikayin mahinðata samaavak ðennee næþa. baNdaaranaayaka pinþuurayata, namata bayaviima biyaGuLu kamak noveeða? ohuta aaðarayen haa karuNaaven siti kenek vazayen mee kaþaa asanavita mata æþivannee balavaþ læjjaavaki. canðaya pæraðunoþ ohugee nama siyaLuma poðu ðeepala valin, smaaraka valin ivaþkara ðæmennee mee ayuþu asaaðhaaraNa hæsiriima nisaa ‌ya.

canðrikaa herak nam ægee lokuma horekvuu pii bii jayasunðarata salli pettiya bhaaraðun mahinðaþ horeki. maiþriipaala canðrikaagee penðek nam anþarvaara paalana givisuma (piitom) paarlimeenþuvata genaa mahinðaða penðeki. poðu peramuNa yataþee ranil haa canðrikaa pedaral hæva aþanohæra sitii yayi kiimata kaatavaþ idak næþa. þama þaaþþaa ðemala minisunta asaaðhaaraNayak kalaa yayi kii canðrikaa ðæn þaaþþaagee ammaagee nama haa praþipaþþi beeraa gæniimata iðiripaþva sitii. ranil, jee aar gee buhu bhuuþa vyavasþhaava nasaa ðæmiimata iðiripaþva sitii. mee nisaa minisun venasviima, vayasata yaamaþ samaGa molee pææðiima lova siðuvana ðee ‌ya. kolvin bhaaxaa ðekak eka ratak kaþaava venas kalaa maþakaða? en em ðaLaðaa maaLigaavata mal vattiyak aragena giyee næðða? þissa viþaaraNa ata pirikaragena mahaanaayaka himivarun laGata giyee vácaa hiþakinða? meevaa þeerennata gammanpila þaama þaruNa vædi ‌ya.

yuððha jaya paavaaðiima

hiþuvakkaara lesa kriyaakiriima nisaa yuððha jaya paavaaðiima vessanþara viimata gos siri sághaboo vii avasaana vunaa vagee ‌ya. mee nisaa þavaðurataþ yuððha síðuva gaayanaakiriimata mahinðata ayiþiyak iþuruvii næþa. hasalaka viirayin rata beeraa ðunnaþ, 13-ee ahoosi nokiriima nisaaþ, vignezvaranlaata, 1949 sita celvanaayagamlaa kala satan nævaþa aarambhakiriimata veeðikaavak haa iilam iNimaGak haðaa ðiima nisaaþ mahinða lákaavata kara æþþee haþuru kamaki. min kiyavennee lákaava ðekata þunata beðii yaamee anaþura iðiriyee avuruðu þihaka yuððhaya avuruðu þunakataþ adu kaalayakaðii næþikalaa yana kaþhaava ðæn pralaapayak pamaNak bava ‌ya. mahinða raajapakxa kenek hitiyaþ næþaþ, viðhaayaka janaaðhipaþiyek sitiyaþ næþaþ viðeza uðav harahaa, saþyagraha harahaa uþuru-næGenahira venama ratak haðaa gæniimee vyaapaaraya ðæn aarambhavii avasaana ‌ya.

ðemala krisþiyaanii sumanþiran eya haÐunvannee soft pavar kiyaa ‌ya. haad pavar kivvee prabhaakarangee vædeeta ‌ya. sumanþiran kramaya ðiya reððen bella kapanavaa, ðiya yatin ginðara gena yanavaa vagee ðeyaki. meya vinaaza kala hækkee 13-ee ahoosikara, jana sabhaa yataþee gam mattamen mahajanayaata balaya maarukiriimen pamaNa ‌ya. yuððha balakotu sæðiimen rata ðekadaviima vælækviimata hækiyayi siþiimata ðæn nohækivannee nægenahira navooða haa uþuru vasanþa kaþaa avuruðu pahakma kaaðæmuu nisaaþ, paaraval haa paalam magin ðemala mahajana hiþ ðinaagaþa hækiyayi bæsil raajapakxa siþuu nisaaþ ‌ya. jana sabhaa sákalpaya vinaaza kaleeða bæsil haa laliþ viiraþúga yana ðeðenaa ‌ya. rajiiva vijeesíha aLuþenma kalambu teligraf veb adaviyee liyaa æþi aakaarayata bæsil aðakxa, pakxagraahii, aðhuuraðarzii keneki. ohu manþriilaata salli beðaa ðii æþþee iþaamaþ mooda kramayakata‌ya.

viðeza balaveega billaa

maiþriipaala viðeza eejanþa kenek yayi kiima boðu bala seenaava viðeza aþak yayi kiyanavaa vageema vácaa sahagaþa kiyamanaki. ðæn aaNduva venuven kadee yana nalin ða silvaa hoo job eka beeraagæniima saÐahaama pavulata viruððha vunaþ mahinðata sapoot kiyana vaasuðeeva nanaayakkaara poðu apeekxakayaa vunaanam mee eejanþa kaþaava ovuntaða ella vannee ‌ya. iita heeþuva aaNduvata vena kiyanna kaþaavak næþi nisaa ‌ya. nalin ða silvaa mee ðavasvala liyana eevaa vimal viiravázagee kata væni‌ya.

lákaava puraama viðeza cara puruxayin væhi vahalaa æþa. noyek en jii oo harahaa lákaa siþiyama væsena þaramata noyek vyaapûþi pæþirii æþa. uðaaharaNayak vazayen lákaavee jarman vyaapûþi gæna guugalkara balanna. aaNdukaraNa yanþrayee kadaa vætiima nisaa mese ziighrayen rata aakramaNayata lakvii æþa. siyaLuðeema vinaazakara æþþee suðussan venuvata panðamun, eheyiyan, nææyingen þanaþuru puravaa æþi nisaa ‌ya. haðisiyee canðaya þiyannata heeþuva 2015 ðii uþuree saþyagraha æraBiimata pera canðaya ðinaagannata bæliima ‌ya. uþuree kalabala æþivanavita vignexvaranlaata balaya labaaðiimen mahinða aaNduva kala vinaazaya mahajanayaata elivannee ‌ya. evita yuðaviirayaa yana kaþaava paLuðuvii yannee ‌ya.

þamangeema kriyaavalin þaman amaaruvee vætii sitina vita, bænki muunta, manmoohan sí ta poronðu ðunvita, viðeza þaanaapaþiin lesa nuugaþ horun yavaa æþivita, rata beðiimata batahira krisþiyaaniin kriyaa karana vita iita viruððhava nihaDava sita, canðayeeðii balavaþ apeekxakayek aavita viðeza kumaNþraNa gæna kiima hiGannaagee þuvaalayak pamaNa ‌ya.

síhala bauððhayaa rævatiima

mahinða raajapakxa mahaþaa maþupitin haa yatin karannee síhala bauððhayaa rævatiima ‌ya. ee piLiBaÐa kaðima uðaaharaNayak rajiiva vijeesíha gen labaagaþa hækivi ‌ya. rajiiva saÐahan kala anðamata ugra kaþoolikayekuvuu moohaan piirista niiþipaþikama ðiimeeðii mahinða raajapakxagee eka konðeesiyak vuuyee moohaan mahanuvarata gos mahaanaayaka himivarun bæhæðækiimaya! boðu bala seenaava bihivimata pera sitama lákaavee bauððhayin venuven illaa siti panaþ ekakvaþ raajapakxa aaNduva anumaþa kara næþa. buððha zaasana amaaþyaázaya haa æmaþi vihiLukaarayeki. mahaanaayaka himivarun karana illiim gaNan nogannaa bava kivvee mahaanaayaka himivarunma ‌ya. aniþ aþata kaardinalgee hasþaya yatin haa udin kriyaaþmakavana bava penee.

hora ðezapaalakayin 1948 tee sitama kalee síhala bauððhayaata samahara pirimi hiþahoÐa gææNunta salakana aakaarayata sælakiima bava hoðinma peniigiyee mahinða raajapakxa paalana kaalayeeðii ‌ya. ohu pita pita þunvarakma poop laGata giyee poop harahaa yuroopaa ratavala canða (jiniivaa) labaagannataða? ohu ðæn sarvaagamika puuttuvek vii sitii. meya bahujaaþika maGulata amaþarava ‌ya. síhala bauððha canðayen balayata aa ohu þavaðurataþ balayee sitiimata æþi saðaacaaraþmaka ayiþiya ahimikaragaþ kenekvii sitii.

saðaacaaraaþmaka ayiþiya ahimikara gæniima

yam aaNduvak hoo puðgalayek þamanta balayee sitiimata æþi saðaacaaraaþmaka ayiþiya (moral rayit) ahimikara gæniima kheeðajanaka ‌ya. mevæni ðeyak misis baNdaaranaayaka 1977 ðiiþ, aar preemaðaasaþ karagaþþaa apata maþaka ‌ya. 1977 canðayata pera ðina evakata aðhikaraNa æmaþiva siti raþnasiri vikramanaayaka kiyaa sitiyee "heta canðaya ðiNuu pasu, yuu en pii kaarayinva kakul ðeken ellanavaa kiyaa ‌ya." canðaya ðina rææ canða gaNinavita paraðina lakuNu ðutu raþnasiri kaLuþara kacceeriyee pitipassaa ðoren eliyata pæna gaþþee ‌ya. ohu pitupasin ohugee vaahanaya allaa gæniimata yuu en pii pirisa moratuva paalama ðakvaama ohu luhubæÐa aavee ‌ya. mee aakaarayeema hæsiriimak maiþriipaala siriseenata viruððhava vimal viiravázalaa visin karagena yanu penee. eya parihaaNiyee lakxaNayaki. iþaamaþ azikxiþa viðhiyee maaþûkaavalin lákaasayibar nam vimalgee veb adaviya pirii æþa.

aarþhika samûððhiya gæna, pagaava komis gæniima gæna, campika raNavaka iðiripaþkaraNa þoraþuru gæna uþþara ðiimata aaNduva kriyaakala yuþuva æþþee nihaDava sitiima canðrikaa, ronii piiris samaGa dolar kooti gaNan (japan-koriyan Naya valin aðhiveegii maargaya sæðiima) horakam karagaþþaaya yana kaþaava vageema barapaþala vana nisaa ‌ya. komis gaana siyeeta haþa ðahaya nova siyeeta ðaahak, ðeðaahak mattamee ‌ya.

mema canðayeeðii penii yana væðagaþ ðeyak nam campika raNavaka jaaþika naayakayek vazayen pariNaamaya viima ‌ya. ohu ugaþ, buððhimaþ poðu peramuNee haa ratee ðænata innaa hoÐama naayakayaa bava pæhæðili ‌ya. raajiþalaata, mágala samaraviiralaata ohuta láviimata nohæki ‌ya. vizva viðyaalayee íjineeru piithayen praþhama panþiyee saamaarþhayak labaa gæniima hæmaðenaatama kala nohæki ‌ya. gágodavila sooma haamuðuruvan jiiviþaya puujaakalee campika væni þaruNayin bihikaraviima saÐahaa viya yuþu ‌ya. yuu en pii haa zrii lákaa pakxa ðeka ekaþuviima nisaa 1948 sitama ðemala hoo muslim hoo suLujana kotas pasu pasa yææme avazyaþaavaya ahoosivii gos æþa. ðæn ovunta siðuvii æþþee maiþriipaala passen eemata ‌ya. ratee siyeeta 70 k ma síhala nisaa rata beeraa gæniimata síhalayaata þavamaþ ida æþa.

hora ðemala beðumvaaðii ðezapaalakayinta uþura næGenahira bhaaraðiima venuvata ðemala janaþaavata balaþala pavaraaðiima jana sabhaa sákalpaya yataþee kala hæki ‌ya. 13-ee namæþi vaságaþaya vanasaa ðæmiimata ee maGin hækivee. síhala bauðha janayaa maiþriipaala siriseena mahaþaa vataa rokviyayuþu meenisaa ‌ya. vena monavaa kalaþ mee 13-ee namæþi piLikaava þibenaþaak lákaava anaþuree ‌ya.

canðrasiri vijayavikrama

kumaar deevid kumata keÐirigaanavaaða?

kumaar deevid nam koLaBa vasana, ígriisi kaþaakarana, ðemala, krisþiyaanii, maaksvaaðii íjineeru mahaþaa kalambu teligraaf veb adaviyata aÐoonaaval liyamin sitii. boðu bala seenaava visin, gágodavila sooma himiyan ðiviðun vyaapaarayata aLuþen paNaðii karaliyata gena eemee væðagaþkama hoÐin vatahaagaþ beðumvaaðiin aþara praþhamayaa kumaarya. haamuðuruvaru ðeezapaalanayata enavaata viruððhava kæægæsuu hæmooma haamuðurunamakma iðiriyata ðamaa mahinða raajapakxa mahaþaa elavaa ðæmiimata siþuvee mee nisaaya. vena mona væraði þibunaþ goothaabhaya haa saraþ fonseekaa haa hasalaka viirayin harahaa rata beeraagaþþee mahinða raajapakxaya. 2010 n pasu ohu piili pæna sarvaagamika puuttukaarayek haa bahujaaþika viirayek‌viima venama kaþaavaki. ohu visin 13 sázoðhanaya ahoosi nokiriimaða venama kaþaavaki.

maaðuLuvaavee soobhiþa haamuðuruvangee abhipraayavuuyee viðhaayaka janaaðhipaþi ðhuuraya ahoosi kiriima hoo ehi þatu kapaa ðæmiima misa rata ðekada kiriimee yam sæGavunu nyaayapaþravalata, ðænagenahoo noðæna hoo baLal aþak‌viima novee. soobhiþa haamuðuruvan hoo vena kisima síhala bauððhayek mee ratee innaa aniþ suLu jaaþikayinta aþiiþayeeðii hoo ðæn hoo venaskamak, hirihærayak hoo kara næþa. yam prazna maþuvuuyee 1924 sitama, ðakuNu inðiyaavee ðravidasþhaan vyaapaarayata samban‌ðhavuu koLaBa, krisþiyaani beðumvaaðii ðemala naayakayin haa koLaBa krisþiyaani síhala naayakayingee kuhaka, síhala bauððha virooðhii kriyaa patipaatiya nisaaya.

lákaavee mahajanayaa visin mahinðava paraajaya kaloþ iita ek praðhaana heeþuvak vannee ohu visin 2009 mæyi 19 ta pasuðina 13 sázoðhanaya ahoosi nokiriimaya. ee venuvata ohu visin bænki muuntaþ, manmoohan sítaþ 13 ee plas ðenavaayayi kii vita bohoo ðenaa siþuvee ohu ðemala janayaata jana sabhaa harahaa yam balaþala pavaraa ðiimata kriyaakara palaaþ sabhaa namæþi piLikaava ivaþkaraaviya kiyaaya. 13 ee vala piyaavana rajiv ghaanðhi jee aar lavaa balen aþsan karagaþ givisumata anuva lákaavee uþuru haa næGenahira palaaþ ðemala janayaagee aiþihaasika janaavaasa praðeezaya. mee nisaa 13 ee niiþiya þibenaþaak lákaava beðiiyaamee avaðaanama næþinovee. ali maðivaata harak kiyannaasee mahinða ðæn vaasuðeevalaagee upaðes maþa ðemala beðum vaaðiinta ee saÐahaa iNimaGakða atavaa ðii æþa. 2015 janavaari sita vigneezvaranlaa saþyagraha aarambhakarannee mee iNimaGee nægagenaya.

ranil vikramasíha mahaþaa canðaya noillannee ohu vessanþara kenek nisaa novee. yuððhaya pævaþi kaalayee ohu kalakiiðee nisaa ðroohiyaa yana leebalayen ohuta gælaviimata nohækibava ohu hoÐaakaaravama ðannaa nisaaya. meya hariyata ted kenadita æmerikaa janaaðhipaþikamata canðaya illannata nohækivuu, ohu samaga kaar ekee siti þaruNiyak ðiyee gilii miya yææma haa eya vahaama polisiyata noðænviimee sið‌ðh‌ya væni bellee ðaagaþ miris galaki.  canðrikaa mahinðata 2005 canðayeeðii haþurukam kalanisaa, mahinða æyata savuþþu anðamata sælakuveeya. esee vunaþ poðu apeekxakayaa lesa eemata hoÐa rekoord ekak æyataða næþa.

mee nisaa hæmaðeema siðuvannee hoÐataya kiyanavaa vagee poðu apeekxakayaalesa kaðima puðgalayek ratata læbina. ee maGin siðuvannee síhala jaaþiya ekamuþuviimaya. nil haa kola beðiima síhala mahajaaþiyee vinaazaya viya. naayakayin eya kalee huðek balaya allaa gæniimata vuvaþ ee magin gam mattamin nil haa kola vazayen janayaa æna kotaa gannaa þaþ‌vayak 1956 n pasuva sitama vaságaþayaksee pæþirii giyeeya.  aþiiþayee avasþhaa ðekaþunakaðiima nil-kola ek‌viim maþuviya. 1964 ðii nil manþriin samuuhayak kola pæþþata giyeeya. 1974-75 ðii jee aar sirimaa aaNduvata ek‌viimata yoojanaakaleeya. 2007 ðii yuu en pii 17 k yuððhaya ðinaagæniimata sahaayaðiimata rajayata ek‌viya.

rata gæna siþanavaata vadaa þamangæna siþaa kriyaakaramin, poðu saþurekuta viruððhava ðæn 2014 ðesæmbar maasayeeðii nil haa kola ek‌viima aiþihaasika væðagaþkamakin yukþaya. poðu saþuraata viruððhava noyek kotas ekaþuvii sitiyaþ, esee ek‌vuu kotas valata þama þaman balaaporoþþuvana siyaLuðee labaagaþa nohækiya. uðaaharaNayak vazayen aaNduva haa kala saakacjaa asaarþhakavuu nisaa muslim kongrasaya ðæn poðu apeekxakayaata sahayoogaya ðiimata yayi. muslim pakxaya rajayen venama muslim palaaþak illaa eya nolæbuNa nisaa poðu apeekxakayaa laGata aavaþ, poðu apeekxakayaa, muslim venama palaaþakata ekaGavuuvaayayi in aðahas novee.

kumaar deevid visin þeerumgaþa yuþþeeða mee kaaraNaya ya. aþiiþayee canðrikaa haa ranil, rajiiva haa raajiþa pedaral kaarayin vuvaþ, ovun maiþriipaala samaGa ek‌viima nisaa maiþriipaalaða pedaralkaarayek veþæyi kumaar deevid sihina mævveeya.  eya huðek maaksvaaðiingee siþuvillak pamanaya.

maiþriipaalanayak yanu ðemala hoo aniþ suLujaaþikayinta asaaðhaaraNayak nokarana rajayak misa rata beðiimata idaðena rajayak novee. síhala janayaata siðuvana asaaðhaaraNa ivaþkiriima ðemala janayaata hoo muslim janayaata karana venaskamak novee.

iðiriyeeðii 13 vana sázoðhanaya ahoosikara jana sabhaa sákalpaya ratapuraama graama seevaka mattamen kriyaaþmaka kiriimen rata vipaþin muðavaa gæniima nil-kola ekamuþuvee aramuNa viya yuþuya. kumaar visin siþana pariði jaaþika heLa urumaya haa campika raNavaka mehiðii maiþriipaala pitipasin sitina síhala bauððha balaveegaya vanu æþa. kumaar mee balaveegaya haÐunaagaþþeeya. ðæn ohu keÐirigaannee ema balaveegaya baLal aþak novena bava iþaamaþ ikmaNinma ohuta penii yaama nisaaya.

canðrasiri vijayavikrama
ðesæmbar 28, 2014

palaaþ navaya venuvata gáGaa nimna haþak



þirasara sávar‌ðhanaya (parisaraya-aarþhikaya-samaajaya), sáhiÐiyaava haa saubhaagyayen piri eekiiya raajyayak vazayen síhalee namæþi apa mavbima rækagaþa hækkee, 1832 ðii aarambhavuu palaaþ navayee kûþima beðiima ahoosikara, mee ðivayina, parisara nir‌Naayaka anuva bhuumi siimaa haÐunaagaþ, graama seevaa nilaðhaarii eekaka (jana sabhaa) valin samanviþa, gáGaa nimna haþakata beðiimen ya. meya síhala mahajanaþaavata penvaaðiima apee aramuNaya. janaþaava balavaþ vannee ðæNuma haa ðækuma harahaaya. paraNa kramaveeða aþahæra aLuþ magak gæniimen þis avuruðu yuððhaya jayagaþ ayuru, ratata saamaya haa saþuta ðinaa gaþa hækivannee, aLuþ magak-- bauððha maðhyama praþipaðaa maargaya -- anugamanaya kiriimen ya. hari maga eyaya.

2014-12-27

caura ræjina haa caura raajyaya

aaþmaa‌r‌þhakaamii haa asaar‌þhaka naayakayin   

2014 ðesæmbar 21 ðina viktar ayivan visin aziilaacaara lákaava, ziilaacaara karagæniimee avazyaþaavaya gæna lipiyak ohugee raavaya paþþarayee liyaa æþa. ohu visin liyuu caura ræjina poþa aaNduva visin ohugee avasarayak næþiva siLumiNa paþþarayee kotas vazayen ðamana namuþ ohu iita pasuva liyuu caura raajyaya nam poþee meþek siti hæma janaaðhipaþi kenekugeema hoÐa naraka liyaa æþaþ ee poþa gæna bohoo ðenek noðannaa bava viktar penvaa ðee.

2015 janavaari 8 ðaa pævæþ‌viimata niyamiþa janaaðhipaþi mæþivaraNaya iþaamaþ aziilaacaara mæþivaraNayak bava penee. lákaava vætii æþi avaasanaavanþa þaþ‌vaya in hoÐinma elivee. apakxapaaþayayi kiyaagannaa prasið‌ðha veb adavi mahinða raajapakxagee hoo maiþriipaala siriseenagee pakxaya gena viruð‌ðha maþa þama veb adavivala pala nokiriimee praþipaþþiyak anugamanaya karayi. mee nisaa apa visin miita kalin apa aarambhakala harimaga nam veb adaviya apata ahimiviima nisaa nisimaga namin mema veb adaviya aða ðina sita nævaþa aarambhakalee ratee yahapaþa saÐahaa aðahas iðiripaþ kiriimata kavuLuvak vivûþa karagaþa yuþuya yana aramuNen ya.

jee aar jayavarðhana mahaþaagee sita mahinða raajapakxa mahaþaa ðakvaa meþek aa sææma janaaðhipaþi kenekma lákaava aziilaacaara kaleeya. venaþ vacana valin kiyaþoþ rata ballaatama ðæmmeeya. ðæn lákaava kosol rajaþumaa ðutu siina ðaasæya sihikaravayi. aziilaacaara kriyaavalata uðaaharaNa vazayen, saraþ silvaa, mohan piiris yana aya agra vinizcayakaru vazayen paþkiriima haa ziraani baNdaaranaayakava ema ðhuurayen ivaþkiriima saÐahan kala hækiya. marvin silvaa haa muþuhettigama yana ðennaa mema aziilaacaarakamee þavaþ uðaaharaNa ðekak ya.

lákaavee aðhyaapanaya bhaara æmaþi ðennaavana es bii ðisaanaayaka, canðrikaagee reði galavaa paaree æviððaviimata kaþaakiriima haa banðula guNavarðhana nætta næþi ballaata seks karannata bæriyayi kiimaða mee aziilaacaara kamee þavaþ ázayaki. mevæni rataka, saamaanya janayaa gæna kavara kaþaaða? viktar ayivan visin kaþaakarana aziilaacaarakama suLukotasak rata suuraakaa surasæpa viÐiima, anþa ðugiibhaavaya, ðuuxiþa raajya seevaya, viðeeza seevaya yanaaðii vazayen vædiðurataþ vigraha kala hækiya. væsi bíðuven bíðuva kaLayak pirenavaasee akatayuþukam ekaþuvii pavaþina rajayata viruððhava aða vizaala balaveegayak godanæGii æþa.

pavaþina rajaya haa aLuþen maþuvuu balaveegaya yana ðekama 13 vana sázoðhanaya gæna nihaDava sitiima lákaavee síhala bauððha janaþaavata haa ðuppaþ kaþoolika janaþaavata karana laða aziilaacaarakamak bava penvaaðiima mema veb adaviyee muulika aramuNaya. 1987 ðii kala 13 vana sázoðhanaya 1924 ðii aarambhavuNa lákaava rataval ðekakata beðiimee vyaapaarayee nuþana, avasaana avasþhaavaya. anikuþ jana kotasvalata næþi prazna lákaavee ðemala janayaata þibenavaanam eyata visaÐuma 13 vana sázoðhanaya yataþee æþikala palaaþ sabhaa novanabava iþaamaþ pæhæðiliya. vædi pramaanayak ðemala janayaa vaasaya karannee uþuru palaaþee novee.

uþuru næGenahira palaaþ ðemala janayaagee aiþihaasika vaasabhuumiya lesa rajiiv ghaanðhi jee aar jayavarðhana lavaa balayen aþsan karavaagaþ givisumee saÐahan vana aþara palaaþ sabhaa æþikalee, ekata ekaþukara uþuru næGenahira ek palaaþ sabhaavak pihitevvee mee paðanama maþaya. mee nisaa 13 sázoðhanaya lákaavee vyavasþhaavee hoo saamaanya niiþiyee kotasakva þibenaþaak lákaava ðekata hoo þunata (muslim xaariyaa þarjanaya haa oLuvil prakaazanaya mehiðii sihipaþvee) beðii yaamee niiþimaya anaþura apa samaGa jiivaþvee. aða janaaðhipaþi mæþivarana veeðikaavala mevæni ðee kaþhaakiriima  þahanam vacanavii æþþee síhala minisun beðii æþi nisaa ðemala haa muslim canða labaa gæniimata þusnimbhuuþava sitiimata mahinða haa maiþriipaala yana ðennaatama siðuvii þibiima nisaaya.

palaaþ sabhaa namæþi pilikaava venuvata jana sabhaa kramayak yataþee graama seevaka mattamin mahajanaþaavata, ðeezapaalana pakxa kramayen þoravuu balaya pævariimak karanavaa kiyaa kata æriimata hæki kenek aða lákaavee næþþee æyi? 1931 ðii sarvajana canðabalaya ðiimata viruððhava sææma ðenaama kaþaa kaleeya. iita pakxava sitiyee donamoor komxamaþ, kamkaru naayaka ee. ii. guNasíha mahaþaaþ pamaNaya. aða 2014 ðesæmbar 25 vana vita jana sabhaa kramayata pakxava kaþaa karannata kisivek næþa. miita heeþuva aða lákaava aaþmaar‌þhakaamii haa asaar‌þhaka ðeezapaalakayingen pirii þibiimaya.

mee ratee saamaanya janaþaavata ratee anaagaþa abhivûðhiya saÐahaa niyama vazayen kalayuþu ðee penvaa ðiimee vagakiimak niðahas aðhyaapanaya nam iNimaGin udata nægagaþ apata vagakiimak æþa. sarvajana canðabalaya mahajanayaata ðiimata viruððhava kriyaa aya pasuva ikmaNinma donamoor bauððhayinvii mahajanayaa pasupasa giyaa see gágodavila sooma himiyan visin araBaa, mææþakaðii boðu bala seenaava visin avaðikala síhala bauððha balaveegaya motavii yaamee avaðaanamin galavaa gaþþoþ, aða innaa ugra síhala pedaral haa palaaþ sabhaa namæþi ran aakara baðaagena innaa ðeezapaalakayingen lákaava muðaagæniimata hækivanu nisækaya. uðaaharaNayak vazayen maiþriipaala samaGa ekaþuva innaa ekama síhala bauððha balaveegaya vana campika raNavakata, ranil haa canðrikaa yana ðennaava pedaral pilen jana sabhaa paarata haravaa gaþa hækivannee síhala balaveegaya eekaraazii kiriimeni. eya kala hækkee ðænuma maGin ðækuma varðhanaya kiriimeni. infomeexan iis pavar kiyannee mee nisaa noveeða?

canðrasiri vijayavikrama
ðesæmbar 25, 2014

es. dii baNdaaranaayaka 1956 ðii kala illiima haa 2015 janaaðhipaþi mæþivaraNaya

lovama nosiþuu lesa 1956 ðii canðayen ðinuu es dabliv aar dii baNdaaranaayaka mahaþaa þama jçaaþi puþrayek vuu  gampaha manþrii es dii þaruNayaava þama nivasata kæÐavuuyee ohuta æmaþiðhuurayak bhaaraðiimata siþaagenaya. bohoo ðuxkara ðeezapaalana gamanakin pasu agamæþi kamata paþ‌vuu es dabiliv maviþa karavuu yoojanaa ðekak es dii genaaveeya. ekak nam síhala haa ðemala bhaaxaavalin kaþaa karana aya vizaala pirisak vahaama aaNduvee lipikaru rakxaa saÐahaa baÐavaa gæniimaya. anik yoojanaava nam viruððha pakxayaþ aaNduvata sahabhaagiikara gæniimaya. mee ðekama praþikxeepa vunu nisaa es dii æmaþikamak bhaaragæniimaða praþikxeepa kaleeya. 1956 sita 2014 ðesæmbar vanaþuru lákaavee pirihiimata praðhaanama heeþuvak‌ vunee síhala mahajaaþiya nil haa kola vazayen ðekata beðiimaya. nosiþuu anðamata kola pakxayee sabhaapaþi nil pakxayee mahaleekamva janaaðhipaþi apeekxakayaa vazayen piLigæniima lákaavata læbuNa vesvalaagaþ bhaagyayaki.

1956 ðii mahajana eksaþ peramuNa aasana 60 k þaraGakara in 51 k ðinaagaþþeeya. eksaþ jaaþika pakxaya aasana 76 k þaragakara ðinaagaþþee aasana 8 k pamanaya. mee anuva maepe ratee canða siyeeta 39.52 k ða ejaapaya 27.91 k ða labaagaþþeeya. 1977 ðii zriilánipa aasana 147k þaraGakara ðinaagaþþee aasana 8 k pamanaya. ejaapa aasana 154 k þaragakara aasana 140 k ðinaagaþþeeya.  ratee canða praþizaþa vuuyee zrii lákaa 29.72 haa ejaapa 50.92 yanuveni. mee anuva 1956 ðiiþ 1977 ðiiþ viruððha pakxaya (vaamaázika pakxa næþuva) ratee siyeeta 30 ka pamana kotasak niyoojanaya kaleeya.

1989 canðayeeðii, aLuþ canða kramaya yataþee (ðisþrik, manaapa, pakxa læyisþuva) kola haa nil pakxa ðeka avasaana varata þani pakxa vazayen penii sitiyeeya. kola paata aasana 110k (boonas aasana næþuva) haa ratee canða valin siyeeta 50.71 k ða nil paata aasana 58 k haa siyeeta 31.9 k labaagaþþeeya. 1994 ðii kola þaniva iðiripaþ vuvaþ nila aavee san‌ðhaanayak vazayeni.  nil san‌ðhaanaya aasana 91 (boonas aasana næþiva) haa siyeeta 48.94 k ða kola paata aasana 81 haa siyeeta 44.04 k ða labaagaþþeeya. in pasuva pævæþ‌vuu paarlimeenþu mæþivaraNa (2001, 2004 haa 2010) valaðii nil haa kola þaniva canða illuvee næþa. kola, yuu en ef naminða, nila, yuu pii ef ee naminða san‌ðhaanagaþa viya. 

aða vanavita kola haa nil pakxa ðeka aþara, 1956 ðii þibuNaa væni venasak næþa. 1956 ðiþ aarþhika praþipaþþivala eþaram venasak noviiya. síhala ðeezapaalakayin huðek þamangee aaþmaar‌þhakaami kama nisaa, rata gæna noþakaa ekinekaa maraa ganimin ratavæsiyaata vixa pevuu bavata hoÐama uðaaharaNaya nam 1958 ðii kola pakxayee jee aar visin ðemala bhaaxaavata saaðhaaraNayak kiriimata nil pakxaya genaa niiþiyata viruððhava giya peLapaaliyaþ, 1966 ðii jee aar visin ema niiþiyama kriyaavata nægiimata regulaasi genaavita nil haa raþu pakxa giya peLapaaliyaþ yana siðuviim ðekaya. 1958 ðii nuvara balaa giya jee aar gee peLapaaliya balayen nævæþ‌vuu es dii ta iBulgoda viirayaa yayi namak patabæÐuNu aþara 1966 peLapaaliyata polisiyen vediþabaa haamuðurunamak apavaþ‌vuneeya. raþu síhalayingee miita samaana kriyaavak nam eka bhaaxaavak rataval ðekak, bhaaxaa ðekak nam eka ratak yana kolvingee kaþaava ohu visinma 1972 ðii venas kiriimaya.

síhala mahajaaþiyee ðeezapaalakayingee mee kæþa hæsiriima nisaa in ayuþu prayoojana gæniimata 1960 sitama ðemala pedaral vaaðiintaða, 1994 vanavita muslim anþavaaðiinta ða idak læbuNeeya. síhala nil haa kola agamæþivaru ratata haa síhala jaaþiyata haanikara givisum 1957 haa 1965 ðii aþsankalee mee nisaaya. síhala bauððhayinta vana balavaþ asaaðhaaraNa iðiriyee janaaðhipaþivaru ðemala haa muslim naayakayin kiyaagannavungee pitipassa iBinneeða mee nisaaya.

raajya seevayata senaGa baÐavaa gæniimee æþi samaajavaaðayak næþa. in vennee akaaryakxamabhaavaya þavaþ vædiviima pamanaya. mee hæra an sææma aþinma mahinða raajapakxa aaNduva haa ranil vikramasíha pakxayee venasak næþa. balayata æþi kææðarakama nisaa ðepæþþee sitimin ratavæsiyaa gam mattamin bheeða bhinna kiriima hæra movungen æþi seþak næþa. 2015 ðii ena paarlimeenþu mæþivaraNayeeðii nil kola ekaþuva rata gæna siþiimata avasþhaavak læbii æþa. ratee ðæn avaðiva æþi síhala bauððha balaveegaya jaaþika heLa urumaya harahaa mevæni nil kola samaGiyakata yomuvunoþ venama þunvana balaveegayak avazyavannee næþa.

jee aar jayavarðhana mahaþaa nil kola ekaþuvakata 1974/1975 ðii yoojanaa kalabava ðæn bohoo ðenaata amaþakaya. nil pata, kola venuvata raþupaata haa ekaþuviimen kisivekutavaþ yahapaþak noviiya. aniþ aþata aða nil-kola ekaþuvak æþivanavaa nam bohoo javipe paakxikayinða iita sahayoogaya ðenavaa nisækaya. rata hari magata gena yanavaa nam javipeta vennee aða samasamaaja komiyunist pakxavalata vii þibena ðeemaya.  13 sázoðhanaya ahoosi kara ratata piLikaavakva æþi palaaþ sabhaa næþikaloþ ee nisaama ratee bohoo prazna visaÐenu nisækaya.

canðrasiri vijayavikrama
ðesæmbar 27, 2014