ládan mahakomasaaris ságakkaara: lákaavee ðuxtha þrikooNaya

væsikiLi ður‌ghan‌ðhaya nohoþ lovin ekek ek ðeyakata samaþ noviima

maariyoo pereeraa visin lákaaveb adaviyata ságakkaara maaþûkaava yataþee liyana laða lipiyak kiyavuu pasu mema satahana liviimata mata siþunee eya lákaavee ðuxta þrikooNayata aðaala kaðima uðaaharaNayak vana nisaaya. vizeexayen 1978 ta pasu vaságaþayak lesa boovii æþi ðuxta þrikooNaya yanu -nilaðhaariyaa-ðeezapaalakayaa-en jii oo kaarayaa- yana þun kotasa ekaþuva lákaavee karagena yana ðuuxaNa haa vinaazayaya. kumaar ságakkaaraþ mee ugulata asuveeviða?

kudaa kaalayeeðii kaÐuru boola haa polpiþi bæt valin vela ayinee krikat gæsuvaata vadaa ehaata yaamata nohækivuu maa æmerikaaveeðiitaþ vadaa lákaavee kriidakayin aða ðhanapaþiyan vii sitinavaa pamaNak nova iita aðaala aayaþana haa nilaðhaariinða ðhanaya haa balaya labaagena æþi sæti vimaþiyen balaa sitimi. eka aþakin meya puðumayata karuNak novannee araabi kuvaayit gevalvala kakkussi seeðiimata haa dubaayi paaraval aþugææmata yana minisungee lee ðahadiyen, salli valin, lákaavee rakxaa eejanþalaa haa aaNduvee rakxaa nilaðhaariin væjaBena aakaaraya nisaaya. ee sallivalin ðeezapaalana balayata samban‌ðha suLu kotasak joli karamin sitii. nil koLa raþu hoo yahapaalana, hora paalana venasak mehilaa næþa.

maariyoogee lipiyen ságakkaarata ðun avavaaðaya nam ðeezapaalakayanta gæævii þamangee cariþaya vinaazakara nogannaa lesaya. miita pakxava haa vipakxava paathakayin aðahas ðakvaa þibuNi. mevæni maaþûkaavakin apata igenagaþahæki ðee bohooya. iita pera saÐahan kalayuþu ðeyak nam janaaðhipaþi siriseena mahaþaagee ðura ðiga siþaa nobalaa gannaa kxaNika þiiraNa gænaya. krikat gæsiima haa ígiris kaþaa kiriima ládan væni þænaka þaanaapaþikamakata suðusukamak novee. mevæni þiiraNa gæna praþhamayen prasiððhiyee eLikiriimaða nusuðusuya. jaaþika giiya ðemaLen gæyiimee siððhiyeeðiiða eþumaa siþaa nobalaa manoo ganeezangee illiimata hituvanama ekaGaviya. ðemaLa bhaaxaavata sáskûþa kalavam nisaaþ maaþaa yana vacanaya síhala vacanayak novana nisaaþ, þaanþeyi yana ðemaLa vacanaya venuvata namoo namoo maaþaa yana vacanayama ðigatama þabaa gannata hækibava ee gæna soyaa vimasaa balaa þiiraNayak gannata siþuvaa nam eþumaata penii yanavaa noveeða? mulinma maaþaa venuvata þaanþeyi aaruudha kalee yam maaksvaaðii hoo krisþiyaani pedaral kaLu suððek viya yuþuya.

mágala samaraviiragee viðeeza amaaþyaázayee seevakayek viima haa krikat gæsiima aþara venasa vannee ságakkaaragee keenðarayee eeraaxtakayak þibiima viya yuþuya. næþnam haþa paas sajiin vaas væni horek viðeeza seevaava baarava nositiima viya hækiya. oksfard aacaariyek æmaþi paraDælak noviima viya hækiya. eheþ ságakkaara amaaruvee vætenavita beeraagannata janaaðhipaþiþumaata hækiveeða yannaða sækayaki. kesee veþaþ mema ságakkaara siððhiyen elivana karuNak nam lákaa raajya seevaya mona þaram ðurata ðeezapaalana balapææmata yatavii þibeeða yannaya. kisi læjjaa bayak (buððhaagamee hiri oþþappa) næþiva evæni ofar ekak ratee janaaðhipaþi visin karannee  ee nisaa noveeða? maha bæ´kuvata kabraal ðæmiima, maheenðran ðæmiima, pii bii jayasunðarata nævaþa bhaaNdaagaaraya baaraðiima  prasiððha uðaaharaNaya.  mee maGin eevaayee kaalayak sita innaa yahapaþ aváka nilaðhaariinþula æþivana kaLakiriima koþaramða? mee hæra mevæni yarsmen laa ratata karana haaniyaða suLupatu novee. þaruNa nilaðhaariyek vazayen raajya sásþhaavaka sitiyaðii siðuvuu mevæni haani mata hoÐin maþakaya

maa laGaðii lákaavata giya vita asannata læbuNa ek rasavaþ kaþaavak meseeya.  pari paalana seevaa vibhaagaya paasvii aLuþa baÐavaagaþ nilaðhaariinta jyextha nilaðhaariin ðena puhuNu kiriimee paathamaalavalaðii ek nilaðhaariyek eekaakaariiva hæma avuruððeeðiima ðena avavaaðaya meseeya. eya idam kacceeri haa samban‌ðhaya. manþrii ðeezapaalakayaa idam katti beðiimee ðii muðunaa lesa hæsiree. ohu eya bhaara nilaðhaariyaata kiyana kaþaavak nam, "mahaþþaya, mahaþþayaþ onna oya kæællakata nama ðaagannako" kiyaaya. ara puhuNuva ðena nilaðhaariyaagee avavaaðaya nam mee manþrii ugulata asu novana lesaya. kææðara kamata esee nama ðaagaþ nilaðhaariin saðaakaalikavama manþriigee girayata asuvuNu puvak gediyak vee. manþrii kiyana oonææma balu vædak kiriimata ohuta siðuvee. loku rabar idam aaðiya kææli valata kadaa vikuNana brookarlaaða mesee nilaðhaariinta laabeta idam kæbællak ðii raajya ázayee niiþi riiþi valin ena pramaaða kiriim valakvaa gannaa hæti esee idamak gaþ magee yaaLuvek mata kivveeya.

mee aakaarayata raajya seevaya pirihiima þaðinma aarambhavuuyee 1964 ðii sama samaaja kaarayin misis bii samaGa sabhaaga aaNduvak haðaagaþ pasuvaya. filiks dayas jayaa paþiraNa nam kuruNæægala ðeezapaalakayaava suprim koot nadukaarayek kalee mee kaalayeemaya. ðæn yahapaalana baNa ðeezanaakarana aðhikaraNa æmaþi filiksgee leekamvuu nihaal jayavikramata nadukaarayingee issaraha peeliyen pasu pasa aasanayakata yannata aga vinisuru niyooga kaleeða mee kaalayeeya. maha bæ´kuvee maaNdalika rakxaaval illana aarþhika viðyaa gaurava upaaðhiðhaariintaþ gamee manþriigen liyumak gena ennata niyama kalee maaksvaaðii haa nil sabhaaga kaalayeeya. pasuva koLa evunða eya uparima lesa paavicci kaleeya. dii bii ayi es sirivarðhana væni apakxapaaþa aváka nilaðhaariin lesa kalin nam ðæruu aya pavaa yuu en pii pakxa læyisþu anuva paripaalana nilaðhaariinta venaskam kaleeya.

aða raajya seevaya ballaatama gos æþa. mee parihaaniya patan gaþ hæti pakxa maaru kiriimee pappaa kenek vuu ronii ða mæl kala kaþaavakin pæhæðilivee. paraNa sivil seevaa vibhaagayen paasvuu ohu paanaðuree bas kompæni ayiþikaru liyoo pranaanðugee ekama ðaruvaa (ðuva) kasaaða bænÐeeya. sivil seevaya ohugee maamanditaþ biriÐataþ otunnak vagee ðeyak viya. ðisaapaþilaa væni ayata respekt ekak balayak þibiNa. nilaðhaariingee balaya næþiva hampada manþriilaa balavaþun vena bava, ovun ðisaapaþilaata oodar ðennata yana bava, rata venasvemin yana bava kalþiyaa vatahaagaþ ronii sivil seevayen asva ðeezapaalanayata eemata siþuveeya. eheþ ohugee ðhanavaþ biriÐa ohuta iita idaðunnee næþa. manþriilaa kerumanvii nilaðhaariyaa sokkan vemin yana bava anþimeeðii biriÐataða þeerum giyeeya. roniita keþaram saþutak aaveeða kiyaþoþ ohu vizraama vætupaþ epaa kiyaa raajya seevayen asviya. ðeezapaalanaya roniita loku seevayak kaleeya.

samûðhi haa graama seevaka þanaþuruvala seevaya ðesa balanavita siþennee ee rakxaaval æþikara æþþee mahajanayaata seevaya kiriimata nova yam pirisakata rakxaaval sæpayiimata nisaaya vageeya. aðhyaapana amaaþyaázayee nilaðhaariinta kaðima niiþiyak æþa. ehi nilaðhaariyekuta koLaBata maaruvak læbuNoþ koLaBa loku iskooLayakata ohugee ðaruvan ðamaa gaþa hækiya.  uðaaharaNayak vazayen raajakiiya viðyaalayee panþiyaka ida næþnam aLuþin putuvak haa desk ekak ðamaa hoo lamayaava ganii! mesee ee kaalayee vuvaða varaprasaaðalaþ panþiyata hæmavitama malla kareeya. maa ðannaa ayekugee biriÐata puþþalamee (ðuxkara palaaþaka) sita koLaBata guru maaruvak gæniimata avazyaviya. ee saÐahaa ohu ekala þibuu raajya seevaa komxamee saamaajikayekuvuu paanaðuree upaali ðiyes mahaþaa hamuvuyee venaþ keneku maGin ya.  mee gæna upaali ðiyes kiyaa þibennee esee hamuviima nisaa yam siðuviya hækivuu asaaðhaaraNayak valakvaa gaþa hækivana bavaya. maaruva læbuNeeya!

nilaðhaariingee asaaðhaaraNa kriyaa valata viruððhava ðeezapaalakayaa mæðihaþ‌viima prajaaþanþravaaðayee lakxaNayaki. æmerikaavee meya niþarama siðuvee. eheþ lákaavee men aaNdu venasviimaþ samaGa raajya seevayee haraya, aratuva, praþipaþþiya venasviimak batahira ratavala siðunovee. uðaaharaNayak vazayen lákaava gæna æþi æmerikan hoo égalanþa praþipaþþi muulaðharma ðeezapaalakayaa venasviima samaGa venas novee. iiriyagolla mahaþaaaðhyaapana æmaþiva sitiyaðii siðuvu ðeyak meseeya. gææNu treenin koleej prinsipal þanaþurata noþeeruNu kenek æmaþiva venaþ nilaðhaariyekugee magin hamuviya.  æya þunvana þænata aa kenaaya. rakxaava ðii þibennee ðevana þænata aa ayataya. aðaala ihala nilaðhaariin kæÐavaa æmaþi vimasuvee palaveni þænata aa ekkenaata paþ‌viima nuðunnee æyi kiyaaya. þaþparavuu nilaðhaariin aþarin ekek kiya sitiyee, "sar, xii is xort" yanuveni (æya kotayi). vimaþiyen þarahen pipuruu  æmaþi kææ gæsuvee "þamuselaa mee aya þoorannee hæmanennaða?" kiyaaya. ee vanavitaþ væraði paþ‌viima ðii hamaara nisaa æmaþita kala hæki ðeyak noviiya.

ðuxta þrikooNayee ðeezapaalakayin gæna mehiðii liyannata ida næþa. kivayuþu vizeexayen 1978 ta pasu lákaava vinaaza kalee mee hæþþa bava pamaNaya. ovunma ee bava piLigæniimaþ eheþ iita visaÐumak noðiimaþ ratee puðuma avaasanaavak noveeða? bayilaa síðu gaayaka sunil pereeraa kiyana aakaarayata þaman noðannaa bava noðannaa pirisak paarlimeenþuvee, palaaþ sabhaa nam suðu aliyaagee haa praaðeeziiya sabhaavala balaya allaagena horakamin, ðuuxaNayen rajakarayi. manþriin 225 n 100 kata vadaa oo leval vaþ paas næþa. moodayin ðeezapaalanayata nogaavana lesa æristootal kiyaa æþa. mee horun ræLa nisaa kosol rajaþumaa ðutu siina ðaa sæya aða sæbæævii næðða?

ðuxta þrikooNayee dolar kaakkan vana en jii oo kaarayinta ðæn 2015 janavaarivalata pasuva iþaa hoÐa kalak labaa æþa. prabhaakarangee kaalayee uþuree siti en jii oo kaarayin ee palaaþata kisi yahapaþak nokara salli gasaa kaa æþi bava elivunee yuððha hamuðaava ee praðeeza allaagaþ pasuvaya. en jii oo valata salliðiima pitarataval aarambhakalee aaNduvalata ðena salli ðeezapaalakayin horakam karagannaa nisaaya. ðæn ee visaÐumama praznaya vii æþa.

suðussaata suðusu þæna læbena kramayak ðeezapaalana viplavayakin þorava lákaavata læbeeða? kaaryyaala piyungee sita ratee agavinisuru ðakvaama mee venasa siðuviyayuþu noveeða? rajayee rakxaavalata þeeriimeeðii ðeezapaalakayaata siyeeta vissaka kootaa ekakðii iþiri asuuva loþaræyi æða ðiya yuþuya. purappaadu æþþee 50 k nam þanaþurata suðusukam læbuu hæmooma loþaræy‌yata ðæmiya yuþuya. ðeezapaalakayaagee læyisþuva vunaþ avama suðusukam æþi ayagen viya yuþuya. mee maGin ðeezapaalakayaa nisaa miyagiya kenekugee pavulee ayekuta rakxaavak ðiima væni ðeyakata idak læbee. jana sabhaa kramaya maGin paripaalanaya hækiþaak gamatama ðiimen raajya seevayata vinaya haa kaaryakxamaþaavaya labaa ðiya hækiya.

ðæn pavaþina kramaya anuva ratata siðuvana ðee gæna saþya kaþaavak meseeya. meya kiyapu magee yaaLu iþaa ihala nilaðhaariyaa manþrii kenek samaGa ek paasælakata giyeeya. paasæl vaþþata adiya þibba mohoþee sitama ovunva piLigaþþee aðhika væsikiLi ður‌gan‌ðhayakin ya. mee gæna manþrii viðuhalpaþigen æsuuvita ohu kiivee ee saÐahaa innaa kamkaruvaa ee leval paas nisaa væsikiLiya pirisiðu kiriima praþikxeepa karaNa bavaya (manþriigee minihaa nisaa ohuta viruððhava vinayaanukuulava kriyaakiriimata viðuhalpaþi baya bava nilaðhaariyaa kalþiyaama ðæna sitiyeeya). "haa haa ov mee gæna nam maaþ varaðakaruvek, mama ohuva mee kamkaru rakxaavata evvee venaþ suðusu rakxaavak enaþek mee rakxaava karagena innaa lesayi. eeþ ohu ohugee mee rakxaava harihæti nokarana bava maa ðæna sitiyee nææ" kiyaa manþrii kiyaa sitiyee ya.

paasælee lamayin haa avata gamee minisun manþriigee haa viðuhalpaþigee varaðata vanðigevannee æyi. mee þun ðenaatama padi gevannee gæmiyan noveeða? ekkoo manþrii næþnam viðuhalpaþi ee væsikiLiya pirisiðu kala yuþu noveeða?  magee mee kaþaava vizvaasakarannee næþnam koLaBa innaa kenek guvan viðuli sásþhaava asala æþi paripaalana nilaðhaariin puhuNu karaNa maðhyasþhaanayata gos balanna. ratee ðisaapaþilaa, ihala nilaðhaariin puhuNuvata ena mee bildima væsikiLi gaÐen væsii æþa.  æmerikaavee sita gos mama eya vinÐemi. mee rasa koLaBa saukhya aamaaþyaázayee bildimeeðiiða bhukþiviÐiimata læbuNi. lákaavee manþriinta moLayak haa nilaðhaariinta naas ða næþibava min þahavuruvee.

canðrasiri vijayavikrama
29-08-2015